Публікуем выступленні каманды абаронцаў Віктара Бабарыкі ў судовых спрэчках, якія выступалі ў такой чарговасці: Наталля Мацкевіч, Дзмітрый Лаеўскі, Яўген Пыльчанка.

Прамова адваката Дзмітрыя Лаеўскага ў судовых спрэчках

Абарона заяўляе пра невінаватасць Віктара Бабарыкі па ўсіх пунктах вінавачання. 

Я абгрунтую адсутнасць складу злачынства, прадуглежданага артыкулам 430 КК, то бок адсутнасць прыкмет атрымання хабару ад прадстаўнікоў праекта “DELAY” і ТАА “Актыўлізінг”, а таксама абгрунтую, што ў ААТ “Белгазпрамбанк” не існавала ніякай арганізаванай злачыннай групы, кіраўніцтва якой ставіцца Віктару Бабарыку. 

Мае калегі па абароне Віктара Бабарыкі абгрунтуюць нашу пазіцыю ў астатняй частцы.

Але перш, чым разбіраць абвінавачанне, скажу пра асобу абвінавачанага. У гэтых адносінах важна звярнуць вашу ўвагу на два аспекты.

Першае.

Віктар Бабарыка цягам 20 гадоў кіраваў ААТ “Белгазпрамбанк”, і за гэты час банк з невялікага стаў адным з 5-ці найбуйнейшых банкаў Беларусі, атрымаў разнастайныя ўзнагароды і прызнанне, прыбытак банка вырас шматразова (што не аспрэчвалася нікім з дапытаных супрацоўнікаў банка). Тут Віктар Бабарыка выявіў сябе як эфектыўны менеджар, пад кіраваннем якога вялікая каманда ў канкурэнтным змаганні з дапамогай прафесійных ведаў дасягнула поспеху.

Другое.

Віктар Бабарыка рэалізаваў грамадскія праекты, беспрэцэдэнтныя для Беларусі: культурны хаб “ОК16” у Мінску, вяртанне ў краіну карцін мастакоў “Парыжскай школы”, форум тэатральнага мастацтва “ТЭАРТ”, дабрачынны фонд “Шанс”, выданне кнігі Святланы Алексіевіч. Паказваючы, што беларусам ёсць чым ганарыцца, Віктар Бабарыка праявіў сябе не толькі як мецэнат, але як патрыёт Беларусі.

Гэтыя дзве якасці патрэбна ўлічыць пры ацэнцы матываў крымінальнага пераследу і сутнасці абвінавачання.

Абставіны пачатку крымінальнага працэсу шмат што могуць сказаць пра тое, ці варта давяраць вынікам дасудовай стадыі.

18 чэрвеня 2020 года, каля 8:30 раніцы Віктар Бабарыка быў раптоўна затрыманы па дарозе ў выбарчую камісію, куды ён вёз здаваць подпісы грамадзянаў за яго вылучэнне кандыдатам у прэзідэнты Беларусі. Разам з ім затрыманыя яго сын Эдуард Бабарыка і памочнік Дзмітрый Карака. 

Гэта здарылася на фоне фенаменальных поспехаў выбарчай кампаніі Віктара Бабарыкі.

Праз паўгадзіны, каля 9:00 раніцы, Віктар Бабарыка быў дастаўлены ў будынак Дэпартамента фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь (ДФР) у Мінску па вул. Кальварыйская, 17. 

Яшчэ праз паўгадзіны, каля 9:30 раніцы, прыбылі адвакаты Віктара Бабарыкі — Аляксандр Пыльчанка і Дзмітрый Лаеўскі, але адвакатаў дэманстрацыйна не пусцілі нават у будынак ДФР, замкнуўшы ўваходныя дзверы і паведаміўшы, што “ідуць вучэнні”. Хоць, як пазней высветлілася, Віктар Бабарыка з моманту фактычнага затрымання патрабаваў дапусціць адвакатаў і нават прад’явіў дамовы з імі. 

Калі адвакаты распачалі другую спробу трапіць у будынак ДФР для падачы скаргі на затрыманне Віктара Бабарыкі, якая па законе падаецца праз орган крымінальнага пераследу, іх усё адно не пусцілі. 

А тым часам з Віктарам Бабарыкам праводзіліся працэсуальныя дзеянні. І хоць ён адмовіўся ад давання паказанняў і ўдзелу ў размовах без абаронцаў, дзяржаўныя СМІ распаўсюдзілі ілжывую інфармацыю пра тое, што нібыта ён з сынам “акуратна даюць паказанні”. 

У той жа дзень Віктар Бабарыка, а таксама яго сын Эдуард Бабарыка, былі змешчаныя ў СІЗА КДБ, гэтак і не атрымаўшы магчымасці пагутарыць з адвакатамі. Такое супраціўленне абароне, ўхваленае ўсімі нагляднымі органамі, паказала, што разлічваць на аб’ектыўнасць працэсу нельга.  Далей парушэнні правоў Віктара Бабарыкі набылі сістэмны характар. Адзначу некалькі паказальных момантаў:

— ні затрыманне, ні зняволенне пад варту не былі абгрунтаваныя канкрэтнымі фактамі, якія б паказвалі намер Віктара Бабарыкі схавацца ці перашкодзіць расследаванню, такіх фактаў не прагучала з боку прадстаўнікоў дзяржавы і ў судах пры абскарджанні абаронай затрымання і меры спынення. Фактычна нічым, апроч жадання дзяржавы трымаць Віктара Бабарыку ў СІЗА КДБ, яго зняволенне пад варту не тлумачылася;

— калі Віктару Бабарыку праз дзень пасля затрымання, 20 чэрвеня 2020 года, выставілі абвінавачанне, то яно было выкладзена абстрактнымі фармуліроўкамі і не дазваляла зразумець, у якіх дакладна дзеяннях Віктара Бабарыкі следчым КДБ угледжанае злачынства;

— яго вінавацілі і ва ўхіленні ад выплаты падаткаў, і ў даванні хабару, ставілі ў віну стварэнне злачыннай арганізацыі (быццам ён аб’яднаў дзве арганізаваныя злачынныя групы), а па дзяржаўных СМІ транслявалі яшчэ і іншыя абвінавачанні (у духу таго, што банк быў “крымінальнай пральняй”), але нішто з гэтага ў судзе не разглядаецца. У той жа самы час адвакатам Віктара Бабарыкі падпіскамі пра невыдаванне дадзеных забаранілі не толькі каментаваць абвінавачанне, але нават называць публічна інкрымінаваныя артыкулы КК;

— па заканчэнню следства абаронцам Віктара Бабарыкі не дазволілі фотакапіяваць матэрыялы справы, хоць яно складалася з 122 тамоў з масай фінансавых і іншых дакументаў, якія проста немагчыма перапісаць;

— перадаўшы справу для разгляду па першай інстанцыі Вярхоўнаму суду, чый прысуд не можа быць абскарджаны ў апеляцыйным парадку, Віктар Бабарыка ад пачатку пазбаўлены права на апеляцыю;

— у суд не дапусцілі прадстаўнікоў незалежных медыя;

— па просьбе боку абвінавачання Віктару Бабарыку не дазволена было даць паказанні першым з абвінавачаных, нягледзячы на тое, што яму ставілася кіраўніцтва нейкім супольным злачынствам. Ці не таму, што пачуўшы паказанні Віктара Бабарыкі, іншыя абвінавачаныя маглі б адумацца і адмовіцца яго абгаворваць?

Нават гэтыя факты факты дазваляюць усумніцца ў абвінавачанні, бо калі б яно мела пад сабой рэальныя падставы, то навошта ставіць такія перашкоды абароне.

Значны аб’ём абвінавачання складае абвінавачанне па ч. 3 арт. 430 КК, то бок нашаму падабароннаму інкрымінуецца атрыманне хабараў у асабліва буйным памеры ў складзе арганізаванай злачыннай групы.

І перш за ўсё патрэбна праясніць, што такое атрыманне хабару?

Грунтуючыся на змесце артыкула 430 КК, атрыманне хабару — гэта прыняцце службовай асобай матэрыяльных каштоўнасцяў ці выгад, якія падаюцца выключна ў сувязі з службовым становішчам і за спрыяльны развязак пытанняў/ выкананне дзеяння ў інтарэсах таго, хто дае хабар, якія службовая асоба павінна/можа здзейсніць з выкарыстаннем паўнамоцтваў.

З гэтага нарматыўнага азначэння зыходзяць прыкметы, што падлягаюць даказванню.

Гэта значыць, бок абвінавачання павінен давесці, што:

1) службовая асоба прыняла матэрыяльныя каштоўнасці (у дадзеным выпадку — грошы);

2) грошы перададзеныя службовай асобе выключна таму, што гэтая асоба займае службовае становішча (а не па іншых прычынах);

3) гэтыя грошы забяспечваюць спрыяльны развязак пытання, схіляюць службовую асобу ажыццявіць нейкія дзеянні ў інтарэсах таго, хто дае хабар. Іншымі словамі, нейкія дзеянні службовай асобы па службе будуць абумоўленыя ўзнагародай, то бок здзяйсняюцца як быццам у абмен на ўзнагароду.

І нам цяпер, а потым суду, даводзіцца адказаць на пытанне: ці даказаныя гэтыя прыкметы?

Пазіцыя пракурораў не з’яўляецца чымсці нечаканым: яны сцвярджаюць, што ўсё даказана, абвясцілі нейкую даволі дзіўную версію паказанняў — здаецца, са следства, прыгадалі  нейкія пісьмовыя матэрыялы, не агучыўшы іх даказальнай часткі і не вытлумачыўшы, ці сапраўды такія матэрыялы можна лічыць доказамі.

Таксама мы пачулі, што ўсе ўсё робяць толькі па ўказанню Віктара Бабарыкі, ён прымае ўсе развязкі, толькі з ім усе і па ўсіх пытаннях раяцца, і яшчэ трохі засталося, каб давесці, што сонца ўстае і заходзіць толькі па загаду Віктара Бабарыкі. Пры гэтым я не пачуў прававых норм. І незразумела, якія прыкметы складу атрымання хабара даводзяць абвешчаныя дзяржаўным абвінавачаннем звесткі

Пазіцыя пракурораў абапіраецца шмат у чым на тое, што частка абвінавачаных пагадзіліся з абвінавачаннем, — ну, з боку людзей, зняволеных у СІЗА КДБ, гэта не самы нечаканы крок — пагадзіцца з абвінавачаннем і настойваць, што ніякага ціску не было, дый увогуле. І, вядома, кожны заяўляе, што ў яго няма падстаў агаворваць Віктара Бабарыку. 

Але калі аб’ектыўна паглядзець, то ўсё выглядае зусім іначай. І я гэта пакажу.

Бо нават згода часткі абвінавачаных з тым, што атрыманыя імі грошы называюць у гэтым працэсе хабарам, таксама не з’яўляецца нечым прадвызначальным, таму што гатовасць чалавека па нейкіх прычынах пагадзіцца з навязанай яму трактоўкай, гатовасць сказаць “прызнаю віну” ці “прызнаю абвінавачанне”, не замяняе трох прыкмет, пра якія я сказаў раней і да якіх буду ўвесь час адрасаваць. 

Таму што “атрыманне хабару” — гэта дакладнае юрыдычнае паняцце, і зусім не любыя прыбыткі ў грашовым выражэнні могуць лічыцца хабарам. Як і тое, што “арганізаваная злачынная група” — гэта таксама дакладнае юрыдычнае паняцце, і не кожная група людзей, якія працуюць разам у адной арганізацыі, можа лічыцца арганізаванай злачыннай групай.

Складаная структура абвінавачання, якое не зможа пераказаць сваімі словамі ніводзін з абвінавачаных, у гэтай справе стварае ілюзію наяўнасці злачынства — складанага і заблытанага. А аб’ём справы стварае выгляд наяўнасці нейкай даказальнай базы. Але гэта толькі выгляд. Бо нават калі абвясціць не 30 тамоў крэдытных дасье ТАА “Актыўлізінг”, у якіх усё законна і стандартна, а 300 тамоў, і нават калі забраць у кампаніях праекта DELAY увогуле ўсю гаспадарчую дакументацыю і далучыць яе да справы, то што гэта змяняе?

Каб усумніцца ў вінаватасці абвінавачаных, суду досыць правесці аналіз абвінавачання па названых мной трох прыкметах складу злачынства, прадуглежанага арт. 430 КК, і аб’ектыўна зірнуць на “якасць” тых звестак, якія пракуроры прапануюць лічыць доказамі. Больш нічога не патрабуецца, каб пераканацца ў адсутнасці такога злачынства, як атрыманне хабару. Дый у адутнасці іншых злачынстваў — прытым не толькі з боку Віктара Бабарыкі, але і іншых абвінавачаных, таму што калі нехта з іншых абвінавачаных валодаў афшорнай кампаніяй, то гэта не злачынства, а няплата падаходнага падатку ім не інкрымінаваная.

Тым не менш, я буду казаць пра абвінавачанне, паданае Віктару Бабарыку. У працэсе яно не перападавалася і не змянялася, працэс праведзены па тым абвінавачанні, якое абвешчана спачатку, яго і разбяром.

Абінавачанне зачытвалі шмат дзён, але сутнасць яго ў наступным:

Грунтуючыся на абвінавачанні, грамадзяне Харлановіч і Герашчанка мелі ідэю праекта гандлю таварамі ў растэрміноўку. Праект назвалі “DELAY”. Для яго планавалі стварыць ТАА “Белгандальтэхналогіі”.

У абвінавачанні сцвярджаецца, што ў перыяд з студзеня 2004 па люты 2005 года старшыня праўлення ААТ “Белгазпрамбанк” Віктар Бабарыка праз Дзмітрыя Кузьміча нібыта высунуў умову, што банк будзе супрацоўнічаць з ТАА “Белгандальтэхналогіі”, толькі калі ў склад яе ўдзельнікаў будзе ўключаная латвійская кампанія SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, нібыта падкантрольная Віктару Бабарыку, з наступным перакладам на рахункі гэтай латвійскай кампаніі хабараў пад маркай дывідэндаў ад ТАА “Белгандальтэхналогіі”.

16.02.2005 было зарэгістравана ТАА “Белгандальтэхналогіі”, адным з удзельнікаў якога шляхам занясення грашовага ўкладу ў статутны фонд стала латвійская кампанія SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, атрымаўшы адпаведную свайму ўкладу долю.

У 2007 годзе ўдзельнікі ТАА “Белгандальтэхналогіі” сталі размяркоўваць прыбытак. На разліковы рахунак латвійскай кампаніі SIA “Baltijas Investiciju Grupa” сумерна долі гэтага ўдзельніка ў статутным фондзе ТАА “Белгандальтэхналогіі” таксама пералічваліся дывідэнды. Гэта ў абвінавачанні расцэнена як прыняцце хабару Віктарам Бабарыкам.

Нібыта ў абмен на дывідэнды, што паступаюць у SIA “Baltijas Investiciju Grupa” з 2007 года, Віктар Бабарыка і іншыя абвінавачаныя (яго намеснікі) з 2005 года “спрыяльна вырашалі пытанні” у інтарэсах ТАА “Белгандальтэхналогіі”, з якім банк склаў дамовы на аказанне паслуг, працэсінгавае абслугоўванне і іншыя.

У 2007 і 2009 гадах у рамках структурыравання праекта DELAY былі створаныя ТАА “Агенцтва гандлю ў растэрміноўку” і ТАА “Сістэмы апрацоўкі інфармацыі”, у склад якіх, як і ў першую кампанію ТАА “Белгандальтэхналогіі”, таксама ўвайшла SIA “Baltijas Investiciju Grupa”. У абвінавачанні сцвярджаецца, што нібыта Віктарам Бабарыкам і гэтым дзвюм кампаніям таксама высунутая ўмова пра тое, што банк будзе супрацоўнічаць з імі пры ўмове ўключэння SIA “Baltijas Investiciju Grupa” у склад удзельнікаў і пераліку на рахунак SIA “Baltijas Investiciju Grupa” “хабараў пад маркай дывідэндаў”.

Падобным чынам, як і пра праект DELAY, сфармуляванае абвінавачанне ў атрыманні хабараў ад прадстаўніка ТАА “Актыўлізінг”. У гэту арганізацыю ў 2008 годзе шляхам выкупу доляў у першапачатковых заснавальнікаў увайшла эстонская кампанія COMPARTNERS, рэгістрацыю якой арганізаваў Дзмітрый Кузьміч. У наступным на разліковы рахунак эстонскай COMPARTNERS, як і на рахунак латвійскай SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, паступалі дывідэнды, якія абвінавачанне называе хабарамі. Нібыта за гэтыя дывідэнды абвінавачанымі “спрыяльна вырашаліся пытанні” у інтарэсах ТАА “Актыўлізінг” пра крэдытаванне.

Агульную суму дывідэндаў, пералічаных ад беларускіх кампаній праекта DELAY у адрас латвійскай SIA “Baltijas Investiciju Grupa” і правапераемнікаў, а таксама ў адрас эстонскай COMPARTNERS, падаюць Віктару Бабарыку як хабар за прыняцце банкам развязкаў і заключэнне дамоў з беларускімі кампаніямі. Іншым абвінавачаным — намеснікам старшыні падаюць у якасці хабары сумы, паступленне якіх якія гэтыя абвінавачаныя прызнаюць на афшорныя кампаніі, што ім належаць. На афшорныя кампаніі нейкія сумы паступілі з англійскай кампаніі “Business Renovation Investment” LTD, якая ў 2008 набыла SIA “Baltijas Investiciju Grupa”. 

Паводле абвінавачання рэгістрацыю афшорных кампаній, што валодаюць “Business Renovation Investment” LTD, арганізаваў у 2008 годзе Сяргей Шабан па просьбе Валерыя Сяляўкі, які з’яўляўся дарадцам праўлення банка. Згодна абвінавачанню, хабары пад маркай дывідэндаў пералічваліся з беларускіх кампаній на SIA “Baltijas Investiciju Grupa” і COMPARTNERS, адтуль — у “Business Renovation Investment” LTD, адтуль — на афшорныя кампаніі, што належаць абвінавачаным.

У абвінавачанні сцвярджаецца, што нібыта восенню 2008 года Віктар Бабарыка абмеркаваў супольную злачынную дзейнасць з намеснікамі старшыні праўлення банка, сфарміраваў з іх арганізаваную злачынную групу, кіраваў ёю і размяркоўваў паміж удзельнікамі групы суму атрыманых хабараў.

У 2016 годзе “Business Renovation Investment” LTD было ліквідавана, і з 2017 нібыта, апроч хабараў у форме безнаяўных залічэнняў на рахункі латвійскай кампаніі, грашовыя сродкі ў наяўнай форме перадаваліся Віктару Бабарыку заснавальнікамі кампаній праекта DELAY праз Кірыла Бадзея, а таксама Антонам Марозавым, а ад ТАА “Актыўлізінг” праз Дзмітрыя Кузьміча.

122 тамы крымінальнай справы, 3 месяцы пасяджэнняў, больш за 50 дапытаных людзей, 8 абвінавачаных, сотні гадзін паказанняў і абвяшчэння дакументаў — гэта ўсё можна доўга прэпараваць і разбіраць супярэчнасці, якіх тут звышдастаткова. Але я лічу больш істотным паказаць галоўныя, сістэматворныя праблемы, якія не дазваляюць асудзіць па паданым абвінавачанні не толькі Віктара Бабарыку, але і ўсіх іншых абвінавачаных.

У абвінавачанні сцвярджаецца, што Віктар Бабарыка супольна з іншымі абвінавачанымі атрымаў хабары ад прадстаўнікоў беларускіх юрыдычных асоб праекта DELAY і ад прадстаўніка ТАА “Актыўлізінг” у форме безнаяўных перакладаў грашовых сродкаў на рахункі замежных кампаній  і ў форме наяўных грашовых сродкаў.

Віктар Бабарыка ў сваіх паказаннях 6 красавіка 2021 года заявіў, што хабару ні ў якім выглядзе не атрымліваў. 

Ці аспрэчаныя абвінавачаннем паказанні Віктара Бабарыкі? Не, таму што ні ў дзеяннях Віктара Бабарыкі, ні ў дзеяннях яго намеснікаў прыкмет атрымання хабару не пацверджана. І пачнём з такой прыкметы, як прыняцце матэрыяльных каштоўнасцяў. Абінавачанне сцвярджае, што В. Д. Бабарыка прыняў мільёны долараў. Якім чынам?

Доказы атрымання хабару, пададзеныя абвінавачаннем, гэта:

• друкаваныя дакументы нібыта з Кіпрскага банка;
• электронныя файлы сумніўнага паходжання;
• паказанні сведкаў у кайданках, што зачытваюць з лістка;
• прызнанні абвінавачаных, якія склалі пагадненні пра супрацоўніцтва.

Выкарыстоўваецца такі трук: усе абвінавачаныя прызналі віну, апроч Віктара Бабарыкі, і паколькі усе, апроч аднаго, пагадзіліся з тэкстам абвінавачання, то гэтага нібыта досыць, а якасць доказаў ужо не важная. 

Бок абвінавачання прапануе суду гэты трук аформіць прысудам, а грамадству — паверыць у гэта.

Але праўда ў тым, што падобная даказальная база абвінавачання і так званыя “прызнанні” не вартыя нічога. Мы давядзём гэта фактамі.

Агульны матыў для абгавору ў абвінавачаных намеснікаў старшыні кіравання банка.

Увогуле, ацэнка абвінавачанымі нейкай сітуацыі як “атрыманне хабару” сама па сабе не даводзіць, што ў рэчаіснасці мела месца атрыманне хабараў. Таму што яны не прывялі фактычных акалічнасцяў, якімі, зыходзячы з заканадаўства, павінна суправаджацца атрыманне хабару.

Прывяду яркія цытаты — адказы на пытанні пра тое, чаму лічаць хабарам грашовыя сродкі, што прыходзяць на рахункі афшорных кампаній:

Кузьміч:

 «Успрымаў, што гэта незаконная грашовая ўзнагарода, перададзеная мне ад Бабарыкі Віктара Дзмітрыевіча ў сувязі з выкананнем маіх службовых абавязкаў». Незаконная – бо не было падстаў для яе атрымання.

Дабралёт:

«Усведамляў, што я атрымліваю незаконную ўзнагароду, але з пункту гледжання прыняцця мною развязку, ён не залежаў ад гэтай узнагароды. Ад беларускіх кампаній пералік дывідэндаў у адрас латвійскіх заснавальнікаў быў законным. Незаконнай узнагародай сродкі рабіліся, калі я іх атрымліваў».

Ільясюк:

У паказаннях на папярэднім следстве: «незаконная ўзнагарода за ўдзел у працы ТАА “Прыватлізінг”». Усведамленне, што гэта дзеянні не зусім законныя, з’явілася пазней. На момант нарады 2008 не задумваўся, што гэта можа быць расцэнена як незаконная ўзнагарода, а лічыў, што «гэта доля ў прадпрыемстве, таму ў мяне была перакананасць». Дзеянні ўспрымаў як нармальныя, «перадусім таму, што гэта будзе частка прыбытку прадпрыемства пасля выплаты падаткаў». Пры падпісанні дасудовага пагаднення паказаў, што ўжо  з  2008 года было разуменне таго, што гэта незаконная грашовая ўзнагарода.

Шабан:

Напачатку папярэдняга расследавання не прызнаваў віны, бо «маё разуменне на той момант было адно, цяпер яно іншае”.

Задойко

“Тое, што ўзнагарода незаконная, усвядоміў на следстве”.

Тым не менш, кожны можа задацца пытаннем: калі не было атрымання хабару, то чаго яны згаджаюцца з тэкстам абвінавачання і прызнаюць віну ў гэтым?

Патлумачу, чаму ў абвінавачаных супрацоўнікаў банка ёсць матыў для абгавору Віктара Бабарыкі і чаму яны гатовыя пры гэтым прызнаваць саміх сябе вінаватымі у атрыманні хабару, хоць прыкмет атрымання хабару ў іх дзеяннях не ўгледжваецца.

Метадалогія, якая прывяла да гатовасці прызнаць атрыманне хабару, складаецца з трох элементаў, і выявілася ў наступным:

1) у дачыненні сённяшніх абвінавачаных у чэрвені 2020 года Генпракурорам было ўзбуджаная крымінальная справа па ч. 3 арт. 285 КК (удзел у злачыннай арганізацыі), якая прадугледжвае адзіную кару — пазбаўленне свабоды, прытым на тэрмін ад 10 да 15 гадоў. То бок адразу палохалі вялікімі тэрмінамі зняволення. Гэтыя падазрэнні не знятыя дагэтуль.

Але важней іншае. 

У дачыненні сённяшніх абвінавачаных ад пачатку, у чэрвені 2020 года, была ўзбуджаная крымінальная справа па ч. 2 арт. 243 КК (адпаведныя пастановы абвяшчаліся ў пасяджэнні), па якім ім усім ставілася ўхіленне ад выплаты падаткаў, прытым не падаходнага падатку з законных дывідэндаў афшорнай кампаніі, якое прызнаваў Кузьміч у першых паказаннях, а была сфармуляваная іншая гісторыя.

Абвінавачаным ставілася ў віну салідарна шматмільённая сума нібыта ўтоеных ад падаткаабкладання прыбыткаў замежных арганізацый, што ажыццяўляюць нейкую прадпрымальніцкую дзейнасць у Беларусі праз пастаяннае прадстаўніцтва, якое быццам бы не было пастаўлена на ўлік і не налічвала падаткаў. Гаворка пра тыя ж замежныя кампаніі (SIA “BALTIJAS INVESTICIJU GRUPA” і “BUSINESS RENOVATION INVESTMENT LTD”), якія ў цяперашняй справе ператварыліся ў “падкантрольныя Бабарыку”, хоць па падатковай справе яны называліся “падкантрольнымі Дабралёту” і іншым. Салідарна — значыць агульны шматмільённы доўг на ўсіх абвінавачаных, і кожны з іх лічыцца даўжніком усёй сумы, пакуль доўг цалкам не сплачаны. Такім чынам, атрымлівалася, што для кожнага з іх — нават у выпадку гатовасці пагадзіцца з незаконным абвінавачаннем — такая сума з’яўляецца непадымнай.

2) у абвінавачаных фарміравалася перакананасць, што разлічваць на апраўданне ў судзе не варта, бо вялікія людзі ўжо ўсё вырашылі. Відавочна, публічныя заявы найвышэйшых службовых асоб аж да прэзідэнта пра даказанасць віны абвінавачаных, не дадавалі ім веры ў магчымасць незалежнага і бесстаронняга суда як спосабу дамагчыся прызнання невінаватасці. І ў дадзеным аспекце адсутнасць права на апеляцыю, якая мае месца з прычыны разгляду справы па першай інстанцыі Вярхоўным судом, толькі ўзмацняе эфект. 

3) пры наяўнасці пастаўленай шматмільённай сумы і фарміраванага пераканання пра тое, што вынік суда прадвызначаны, прапанаваны іншы варыянт: прызнаць атрыманне хабару на ўмоўна маленькую суму, якую яны ў стане пагасіць, замест асуджэння па абвінавачанню ва ўхіленні ад выплаты падаткаў з ускладаннем салідарнай адказнасці на вялікую суму.

Вядома, яны будуць адмаўляць кан’юнктурны падыход, таму што сорамна і таму што кожны баіцца, што ўсё перайграюць. Не варта чакаць ад іх іншай рэакцыі, апроч імкнення гучаць праўдападобна. І нельга забываць пра тое, што кожны з іх можа спалучаць усе гэтыя негатыўныя наступствы для сябе з тым, што, як гэта называецца, Віктар Бабарыка “палез у палітыку”, таму вырашыцца сказаць няпраўду пра яго ці расставіць інакш акцэнты трохі прасцей.

А зараз давайце ўважліва паглядзім на цяперашняе абвінавачанне і ўбачым, што ёсць азнакі рэалізацыі такога варыянту, як я апісаў: абвінавачаным, якія ў абвінавачанні названыя ўдзельнікамі арганізаванай злачыннай групы і нібыта здзяйснялі злачынства супольна, ставіцца прыняцце сум хабару па цалкам розных падыходах:

— Віктару Бабарыку ставіцца ў якасці атрымання хабару ўся сума дывідэндаў, што прыйшла з беларускіх кампаній на рахункі іх латвійскіх і эстонскага заснавальнікаў,

— іншым жа абвінавачаным пастаўленыя толькі невялікія сумы, што нібыта прыйшлі ад тых жа латвійскіх і эстонскай кампаній праз англійскую кампанію на афшорныя кампаніі, прыналежнасць якіх прызналі.

Але ў частцы 2 артыкула 18 КК гаворыцца, што ўдзельнікі арганізаванай групы нясуць адказнасць за злачынствы, у падрыхтоўцы ці здзяйсненні якіх бралі ўдзел.

Зазірнём у абвінавачанне. На стар. 20 апісваецца, што Віктар Бабарыка супольна з іншымі прыняў грашовых сродкаў у форме безнаяўных пераводаў … 5 695 982,82 долара ЗША, 5 079 523,71 еўра, 8 470 917,39 рублёў. На стар. 34-35 апісваецца, што Віктар Бабарыка і іншыя ўдзельнікі прынялі не меней за 29 367 613 рублёў.

Зважаю, што ў абвінавачанні апісана і супольнае прыняцце грошай, і супольныя дзеянні, за якія нібыта грошы атрыманыя.

Так калі абвінавачанне лічыць, што супрацоўнікі банка з’яўляліся ўдзельнікамі арганізаванай злачыннай групы і супольна ў органах банка прымалі развязкі, з прычыны чаго ў суб’ектаў гаспадарання ўзнікалі дывідэнды, якія нібыта з’яўляюцца хабарамі, што абвінавачаныя супольна прынялі на рахункі латвійскіх і эстонскай кампаній, а адтуль — на рахунак ангельскай кампаніі, бенефіцыярамі якой яны сябе прызнаюць, то гэта і ёсць апісанне супольнага ўдзелу. І калі дывідэнды — гэта “атрыманне хабару”, то ўся сума павінна была б ставіцца салідарна, амаль 30 мільёнаў рублёў на 7 чалавек.

Але ніхто з іх не мог бы ўнесці нічога падобнага ў бюджэт, пагадненне са следствам арганізаваць было б немагчыма, і ніхто б не пайшоў на тое, каб пагадзіцца з такім неймаверным абвінавачаннем — і ўсё, няма малюнка.

І вось спосаб для маніпулявання, такі фінансавы дамоклаў меч: прызнайце ўмоўна невялікія сумы як хабар і прасіце літасці, а калі вырашыце аспрэчваць віну — паставім вам, як паставілі Бабарыку, усю суму дывідэндаў, што прыйшлі на латвійскія і эстонскую кампаніі.

Ужо толькі па адной гэтай прычыне паказанні абвінавачаных супрацоўнікаў банка пра прызнанне віны і згоду з абвінавачаннем у атрыманні хабару, а тым больш пра ўдзел у гэтым Віктара Бабарыкі, не могуць быць дастатковымі.

Апроч таго, гэтыя людзі адпачатку прызнавалі атрыманне грошай ад нейкіх замежных кампаній, у якіх яны валодалі долямі (акцыямі). Але ніхто з іх не прызнаваў атрымання хабару (Дабралёт, Кузьміч, Шабан, Задойка), а калі сталі прызнаваць — не маглі выразна расказаць, за што атрыманы хабар. Таму што хабарам тыя грошы ніколі не лічылі, а лічылі іх прыбыткам ад бізнесу, і ніякіх дзеянняў у абмен на хабар не здзяйснялі. Нават паказанні ў судзе, пасля ўсяго аказанага на гэтых няшчасных людзей уплыву, усё адно аспрэчваюць атрыманне хабару, пра што скажам далей.

Індывідуальныя матывы для абгавору ў абвінавачаных намеснікаў старшыні кіравання банка.

Апроч таго, што ўсе абвінавачаныя пад вартай, і гэта можа ўплываць на іх гатовасць прамовіць тое, што хоча чуць КДБ, аднак ёсць у некаторых ёсць таксама індывідуальныя матывы згаджацца з абвінавачаннем.

Дабралёт:

1) яго дачка 17.06.2020 была затрыманая і змешчаная ў СІЗА КДБ, падчас допыту ў судзе ён сказаў, што гэта прычыніла яму пакуты;

2) Да 01.07.2020 ліпеня тройчы адмаўляўся ад давання паказанняў: 12 чэрвеня, 18 чэрвеня і 23 чэрвеня. Аднак 01.07.2020 банкаўскія рахункі ТАА “Прыватлізінг” былі арыштаваныя, на іх замарожаныя значныя сумы (больш за 9 000 000 рублёў, больш за 3 500 000 даляраў і больш за 1 600 000 еўра), што негатыўна адбілася на фінансавым стане кампаніі (гэта прызнаў і сам Дабралёт, і супрацоўнікі кампаніі), а гэта — пагроза страт і невыканання абавязанняў перад банкам па крэдытных дамовах, што можа прывесці да пачатку працэдуры банкруцтва ў дачыненні ТАА “Прыватлізінг” і ў наступным ускладанню асабіста на ўдзельнікаў, уключаючы Дабралёта, субсідыярнай адказнасці па невыкананых грашовых абавязаннях ТАА “Прыватлізінг”. Відавочна, Дабралёт як чалавек з юрыдычнай адукацыяй разумеў, што калі ТАА “Прыватлізінг” з-за крымінальнай справы пойдзе ў працэдуру банкруцтва, то можа быць прызнана, што яно мае  прычынна-выніковую сувязь з дзеяннямі Дабралёта, што спараджае рызыку яго субсідыярнай адказнасці. 

У выніку Дабралёт пагадзіўся з абвінавачаннем і склаў дасудовае пагадненне (08.07.2020). Пазней арышт з коштаў ТАА “Прыватлізінг” быў зняты, і прадпрыемства змагло ажыццяўляць разлікі з контрагентамі.

Кузьміч:

Яму па дамове ад 25.11.2020 пададзеная фундатарская дапамога ў суме 240 000 рублёў ад ТАА “Прыватлізінг” для пакрыцця беспадстаўнага ўзбагачэння. Гэта ўплывае на ацэнку яго паказанняў у частцы характару плат ад кампаній праекта DELAY.

Задойка:

У яго ёсць цяжкае анкалагічнае захворванне, зняволеннем пад варту было перапынена яго лячэнне (прайшоў траціну з прызначаных апраменьванняў), што, безумоўна, прычыніла пакуты.

Апроч таго, ва ўсіх грамадзянаў — удзельнікаў ТАА “Прыватлізінг” ёсць падставы для абгавору Віктара Бабарыкі.

Так, з паказанняў Харлановіча — заснавальніка ТАА “Белгандальтэхналогіі”, дадзеных ім 06.05.2021 у судзе, вынікае, што ў сувязі з крымінальнай справай у ТАА “Прыватлізінг” былі “заблакаваныя рахункі цягам трох месяцаў, потым арышты з рахункаў зняты. Істотнае скарачэнне персаналу. Кампанія не праводзіць актыўных аперацый”.

Матывы для абгавору ў “хабарадаўцаў” і сведкаў.

Харлановіч, Герашчанка і Марозаў былі затрыманыя па падазрэнні ў здзяйсненні злачынстваў, прадугледжаных арт. 243 і арт. 235 – па тых жа акалічнасцях, што і абвінавачаныя – намеснікі старшыні праўлення Белгазпрамбанка. Пасля было падана абвінавачанне, на падставе якога яны да сённяшняга дня знаходзяцца пад вартай. Апроч таго, ім таксама было паданае абвінавачанне ва ўдзеле ў злачыннай арганізацыі. То бок для Харлановіча, Герашчанкі і Марозава працяг папярэдняга расследавання па артыкулах 243, 235 і 285 КК цягне тыя ж рызыкі, пра якіх гаварылася вышэй у адносінах да абвінавачаных па дадзенай справе: абавязак выплаты салідарна каля 30 млн рублёў у прыбытак дзяржавы ў выпадку абвінаваўчага прысуду. Але калі гэтыя акалічнасці будуць кваліфікаваныя як хабар, а Харлановіч, Герашчанка і Марозаў будуць прызнаныя пры гэтым хабарадаўцамі, то сітуацыя рэзка змяняецца, бо ніякага незаконнага атрыманага прыбытку ў іх у гэтым выпадку няма. Калі ж скарыстацца нататкай да арт. 431 КК, у якой прадуглежана магчымасць вызвалення хабарадаўца ад адказнасці ў выпадку яго самаахвотнай заявы пра даванне хабару, то наступстваў зусім можна ўнікнуць. Гэта і было зроблена: Харлановіч, Герашчанка і Марозаў напісалі яўкі з пакаяннем, у якіх паведамілі, што давалі хабары службовым асобам Белгазпрамбанка, і, як яны паведамілі ў судзе, на дадзены момант усе яны вызвалены ад крымінальнай адказнасці па арт.431 КК.

Шаўчук і Дрозд, таксама абвінавачаныя па арт. 243 і таксама ўзятыя пад варту з 11.06.2020, у не меншай ступені зацікаўленыя ў тым, каб пералік дывідэндаў ад беларускіх суб’ектаў латвійскай і эстонскай кампаніям не быў кваліфікаваныя па дадзеным артыкуле. Шаўчук сам з’яўляецца ўдзельнікам кампаніі SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, а потым SIA “LIA “Austrumu Tilts” і AS “MBC Investment”, рыхтаваў дакументы, звязаныя з дзейнасцю гэтых кампаній, а таксама кампаній “Business Renovation Investments” LTD, COMPARTNERS, браў удзел у працэдуры ліквідацыі афшорных кампаній – то бок яго роля ў гэтай дзейнасці вельмі значная і спараджала для яго рызыку пераследу па падставе саўдзелу ва ўхіленні ад выплаты падаткаў. Дрозд жа аказваў дапамогу Кузьмічу па ўсіх яго праектах, а значыць, таксама мог бы апынуцца ў ролі саўдзельніка ўхілення ад выплаты падаткаў, калі б дзеянні Кузьміча былі кваліфікаваныя такім чынам. Даўшы выгадныя следству паказанні, якія дазваляюць скарыстаць іх для пацверджання паданага Бабарыкуі В. Д. абвінавачання па арт. 430 КК (як яе разумее следства), Шаўчук і Дрозд вывелі сябе з-пад рызыкі матэрыяльнай адказнасці, што звязаная з абвінавачаннем па арт. 243 КК. Пры гэтым усе дзеянні Шаўчука і Дразда, пра якіх яны расказалі, следства кваліфікавала па ч. 2 арт. 405 (пакрывальніцтва злачынства) і па ч. 1 арт. 406 КК (неданясенне пра злачынства), то бок па артыкулах, што дазваляюць вызваліць ад крымінальнай адказнасці і не накіроўваць справы ў суд – што і было зроблена. Адначасна гэта выключае кваліфікацыю тых жа дзеянняў як саўдзел у атрыманні хабару. Пры гэтым з пастановы пра спыненне крымінальнага пераследу ў дачыненні Шаўчука бачны штучны характар такога спынення: да прыкладу, улічана, што Шаўчук «05.11.2020 дабраахвотна заявіў да ўзбуджэння крымінальнай справы пра пакрывальніцтва». Відавочна, што па стане на 05.11.2020, знаходзячыся шмат месяцаў пад вартай, Шаўчук не мог паведаміць ніякіх новых акалічнасцяў, якія б дазвалялі лічыць, што ён дабраахвотна заявіў пра злачынства да ўзбуджэння крымінальнай справы. Гэта хутчэй паказвае на наяўнасць дамоўленасці паміж Шаўчуком і органам крымінальнага пераследу.

Усе апісаныя акалічнасці не дазваляюць грунтаваць абвінавачанне ў дачыненні Віктара Бабарыкі на паказаннях гэтых асоб.

Разгледзім абвінавачанне ў атрыманні хабараў ад прадстаўнікоў беларускіх кампаній праекта DELAY 

1. Прыняцце грашовых сродкаў у якасці хабару ў форме безнаяўных пералікаў.

У абвінавачанні сцвярджаецца (са стар. 20), што нібыта Віктар Бабарыка супольна з іншымі удзельнікамі арганізаванай злачыннай групы ў некалькі этапаў прыняў ад Харлановіча і Герашчанкі (а з 2016 года таксама ад Дабралёта і Марозава) грашовыя сродкі ў форме безнаяўных пералікаў з коштаў ТАА “Белгандальтэхналогіі” (пазней пераіменавана ў ТАА “Прававы дыялог”), ТАА “Агенцтва гандлю ў растэрміноўку” (пазней пераназвана ў ТАА “Прыватлізінг”), ТАА “Сістэмы апрацоўкі інфармацыі” на рахункі замежных кампаній у Латвіі “пад выглядам размеркаванні прыбылі”. 

Пра што ўвогуле ідзе гаворка? 

Абвінавачанне заяўляе, што прыняцце хабару — гэта паступленне  дывідэндаў з разліковага рахунку беларускай юрыдычнай асобы на разліковы рахунак латвійскай юрыдычнай асобы, якая валодае доляй у статутным фондзе гэтай беларускай асобы (адпраўніка дывідэндаў).

У прыватнасці, у ТАА “Белгандальтэхналогіі” з моманту стварэння 16.02.2005 быў замежны ўдзельнік — латвійская кампанія SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, якой ТАА “Белгандальтэналогіі” з 20.06.2007 па 11.11.2016 перыядычна пералічвала дывідэнды.

Потым у 2017 годзе SIA “Baltijas Investiciju Grupa” рэарганізавалася ў SIA “LIA “Austrumu Tilts”, і дывідэнды, адпаведна, пералічваліся рэарганізаванай кампаніі (з 13.04.2017 па 24.12.2019), а з 2019 года пасля чарговай рэарганізацыі ўдзельнікам стала AS “MBC Investment”, і дывідэнды пералічваліся ёй (з 15.04.2019 па 17.03.2020). 

Але сутнасць не змянялася: ёсць латвійская кампанія, што валодае долямі ў ТАА “Белгандальтэхналогіі”, ТАА “Агенцтва гандлю ў растэрміноўку”, ТАА “Сістэмы апрацоўкі інфармацыі”, і гэта латвійская кампанія на сваю долю па развязку агульнага сходу ўдзельнікаў перыядычна атрымлівае ў безнаяўным парадку дывідэнды. Вось такія дывідэнды бок абвінавачання лічыць хабарам, які прыняў Віктар Бабарыка. 

Прытым, на думку пракурораў, Віктар Бабарыка прыняў хабар ужо ў момант паступлення дывідэндаў на разліковы рахунак латвійскай арганізацыі ў латвійскім банку.

Разгледзім на прыкладзе пераліку дывідэндаў у SIA “Baltijas Investiciju Grupa”н, ці дазволеная трактоўка, скарыстаная ў абвінавачанні. Усе ніжэйзгаданыя довады па сутнасці дастасоўваюцца да пераліку дывідэндаў у SIA “LIA “Austrumu Tilts” і AS “MBC Investment”.

1) Ці адбылося прыняцце грашовых сродкаў Віктарам Бабарыкам ці іншымі абвінавачанымі ў момант паступлення дывідэндаў ад беларускай ТАА “Белгандальтэхналогіі” на разліковы рахунак латвійскай SIA “Baltijas Investiciju Grupa”?

Бок абвінавачання ніякіх прававых і фактычных абгрунтаванняў гэтаму не прыводзіць, хоць менавіта на боку абвінавачання ляжыць абавязак даказвання ўсіх акалічнасцяў, уключаных у абвінавачанне, і абгрунтаванне іх прававымі нормамі. 

Тым не менш, інкрымінуючы такія сур’ёзныя злачынствы, бок абвінавачання не тлумачыць, якім чынам паступленне грошай ад беларускай юрыдычнай асобы на рахунак латвійскай юрыдычнай асобы прывяло да ўзнікнення ў грамадзяніна Віктара Бабарыкі права ўласнасці на гэтыя грошы, якім чынам прывяло да з’яўлення ў Віктара Бабарыкі магчымасці карыстацца гэтымі грашыма як сваімі; якім чынам і ў якой суме гэтыя грошы на рахунку латвійскай кампаніі трапілі ў непасрэднае валоданне Віктара Бабарыкі, бо ён не з’яўляўся ні заснавальнікам, ні кіраўніком, ні нават працаўніком гэтай арганізацыі, а ў арганізацыі ёсць баланс, на якім яе дывідэнды адлюстроўваюцца як яе маёмасць і іх беспадстаўнае здыманне ці выкарыстанне дырэктарам можа расцэньвацца як крадзеж. Прытым і здыманняў гэтых грошай з рахунка латвійскай кампаніі і перадачы іх кім-небудзь Віктару Бабарыку бок абвінавачання таксама не прадэманстраваў.

Паколькі крымінальны працэс дапускае некаторы зварот да прававых норм то звернемся спачатку да права Беларусі.

Згодна п. 5 пастановы Пленума Вярхоўнага Суда Рэспублікі Беларусь ад 26.06.2003 №6 “Пра судовую практыку па справах пра хабарніцтва” прадметам хабару могуць быць грашовыя сродкі, што падаюцца службовай асобе выключна ў сувязі з займаемай пасадай.

Зыходзячы з абвінавачання, прадмет хабару — гэта грашовыя сродкі, якія ў парадку выплаты дывідэндаў (ці размеркаванні прыбылі) і па развязку агульнага сходу ўдзельнікаў беларускай арганізацыі пералічваюцца на разліковы рахунак латвійскай арганізацыі.

Атрымліваецца, гэтыя грошы не перадаваліся службовай асобе. Яны перададзеныя іншай асобе — юрыдычнай і ў дадатак замежнай, і абвінавачанне не прыводзіць доказаў пра тое, як гэтая іншая асоба і ў якой суме гэтыя грошы перадала абвінавачанаму Віктару Бабарыку.

Можа быць, гэтыя грошы (дывідэнды) прыйшлі на рахунак латвійскай кампаніі і былі адтуль прымусова спісаны падатковым органам па нейкіх абавязаннях, можа быць, іх забраў латвійскі банк, можа быць, яны гэтак і захоўваюцца на рахунку. Ды можа быць з імі што хочаш.

Факт у тым, што паступленне дывідэндаў з Беларусі на рахунак юрыдычнай асобы ў Латвіі не спараджае ў Віктара Бабарыкі валодання ці ўласнасці на гэтыя грошы. Значыць, ніякай перадачы службовай асобе не адбылося.

Атаясамленне маёмасці юрыдычнай асобы з маёмасцю фізічнай асобы ў некаторых выпадках прадуглеждана заканадаўствам — прыкладам, паводле заканадаўства Беларусі маёмасць унітарнага прадпрыемства належыць на праве ўласнасці яго заснавальніку. Але гэта ў Беларусі і толькі ў строга пэўных выпадках, названых у законе.

Бо SIA “Baltijas Investiciju Grupa” з’яўляецца таварыствам з абмежаванай адказнасцю, то прыналежнасць грошай, што паступілі на кошт такога таварыства з абмежаванай адказнасцю ў латвійскім банку, і магчымасці каго-небудзь імі распараджацца вызначаюцца заканадаўствам Латвіі. Аднак на стадыі папярэдняга расследавання і на стадыі судовага разбору бокам абвінавачання ніякіх мер да высвятлення прававога рэгулявання паказаных пытанняў па латвійскім заканадаўстве не распачата.

Разам з тым, зыходзячы з тэкста паданага абвінавачання, у лік неабходных уваходзілі доказы, якія б адказалі на грунце латвійскага права на пытанне пра тое, ці робяцца ўласнасцю Віктара Бабарыкі грошы, што паступілі на разліковы рахунак SIA “Baltijas Investiciju Grupa” у парадку размеркавання дывідэндаў ад ТАА “Белгандальтэхналогіі”, ці ўзнікае ў Віктара Бабарыкі валоданне гэтымі грашамі, ці атрымлівае ён магчымасць карыстацца такімі грашыма як сваімі? Без сцвярджальных адказаў на гэтыя пытанні немагчыма казаць пра прыняцце Віктарам Бабарыкам грошай, што паступілі на рахунак паказанай латвійскай кампаніі. Сабраныя бокам абароны доказы дазваляюць на ўсе гэтыя пытанні адназначна адказаць НЕ.

З атрыманага абаронай на падставе арт. 17 Закона “Пра адвакатуру і адвакацкую дзейнасць” і далучанай да крымінальнай справы 09.06.2021 пісьмовай думкі спецыяліста (юрыдычнага заключэння прысяжнага адваката Латвійскай Рэспублікі ад 18.05.2021) па заканадаўстве Латвійскай Рэспублікі вынікае, што ў сілу норм іх Грамадзянскага закона, Закона пра крэдытныя інстытуцыі і Закона пра гарантыі ўнёску ўласнікам грашовых сродкаў, што знаходзяцца на коштах таварыства з абмежаванай адказнасцю, зарэгістраванага ў Латвійскай Рэспубліцы, у тым ліку на рахунку SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, у латвійскім банку, як атрыманых гэтым таварыствам з абмежаванай адказнасцю падчас камерцыйнай дзейнасці, гэтак і атрыманых у якасці дывідэндаў ад іншых юрыдычных асоб, з’яўляецца гэтае таварыства з абмежаванай адказнасцю (стар. 2-3 заключэння).

Паколькі сродкі на рахунках SIA “Baltijas Investiciju Grupa” — гэта ўласнасць дадзенай арганізацыі, то яны падсправаздачныя законам Латвіі і дзяржаўным органам Латвіі, у сувязі з чым немагчыма іх адвольнае выкарыстанне якой-небудзь фізічнай асобай. То бок ні Віктар Бабарыка, ні нехта іншы не можа гэтыя грошы проста ўзяць і выкарыстаць на свае патрэбы. 

Віктар Бабарыка ўласнікам ці ўдзельнікам SIA “Baltijas Investiciju Grupa” ніколі не з’яўляўся, паўнамоцтваў у дачыненні грашовых сродкаў на яе рахунках не меў, таму само паступленне грашовых сродкаў на рахунак SIA “Baltijas Investiciju Grupa” не можа разглядацца як прыняцце гэтых грашовых сродкаў Віктарам Бабарыкам.

Магчымасць валодання гэтымі грашамі ў фізічнай асобы (то бок магчымасць прыняць іх у тым ліку ў якасці хабару) можа ўзнікаць толькі праз спыненне валодання гэтымі грашамі SIA “Baltijas Investiciju Grupa” — то бок, прыкладам, з прычыны зняцця іх з рахунка дадзенай арганізацыі (вывада з абароту) і перадачы Віктару Бабарыку, але такіх фактаў няма, ніякіх аб’ектыўных дадзеных пра гэта няма і ўсе дапытаныя асобы паведамілі, што такіх акалічнасцяў ім не вядома.

Такім чынам, не даказана, што адбылося прыняцце грашовых сродкаў Віктарам Бабарыкам ці іншымі абвінавачанымі пры паступленні грашовых сродкаў на разліковы рахунак SIA “Baltijas Investiciju Grupa”.

2) Ці з’яўлялася падкантрольнай Віктару Бабарыку латвійская кампанія SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, што стала 16.02.2005 сузаснавальнікам беларускай кампаніі ТАА “Белгандальтэхналогіі”?

У абвінавачанні сцвярджаецца (стар. 3), што нібыта ў перыяд з 01.01.2004 па 16.02.2005 Віктар Бабарыка прыцягнуў Дзмітрыя Кузьміча да “удзелу ў наўмысным стварэнні ўмоў для наступнага здзяйснення злачынства” — даручыў Дзмітрыю Кузьмічу давесці да Харлановіча і Герашчанкі, што ўмовай супрацоўніцтва банка з запланаванай да стварэння кампаніяй ТАА “Белгандальтэхналогіі” з’яўляецца ўключэнне ў склад заснавальнікаў гэтага ТАА замежнай кампаніі SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, падкантрольнай Бабарыку, з наступным перакладам на рахункі SIA “Baltijas Investiciju Grupa” незаконнай грашовай узнагароды пад выглядам дывідэндаў.

Такім чынам, абвінавачанне сцвярджае, што ўжо ў 2004 — 2005 году SIA “Baltijas Investiciju Grupa” была падкантрольная Віктару Бабарыку.

У чым гэта “падкантрольнасць” выяўлялася і на якой падставе існавала — у абвінавачанні не абгруноўваецца, што ўжо дазваляе казаць пра недаказанасць “падкантрольнасці”.

Але што яшчэ больш важна, так гэта тое, чаго абвінавачанне не абгрунтавала, якім чынам так званая “падкантрольнасць” SIA “Baltijas Investiciju Grupa” спараджае, на думку боку абвінавачання, нейкія правы ў Віктара Бабарыкі і іншых абвінавачаных у дачыненні грашовых сродкаў, што належаць на праве ўласнасці дадзенай арганізацыі.

То бок абвінавачаннем адвольна скарыстанае паняцце “падкантрольнасці”. Гэтым паняццем падмяняецца прыкмета, што падлягае даказванне пры хабары — а менавіта, прыкмета прыняцця грашовых сродкаў, паступленне іх у валоданне фізічнай асобы — якую абвінавачанне даказаць не можа (іншымі словамі, не можа даказаць, якім чынам грошы нібыта трапілі да абвінавачанага Віктара Бабарыкі).

Прыкмета “прыняцця грошай фізічнай асобай” падмяняецца няпэўнай “падкантрольнасць юрыдычнай асобы”, хоць відочна, што “падкантрольнасць” не спараджае якіх-небудзь правоў за якой-небудзь фізічнай асобай на грашовыя сродкі, што знаходзяцца ва ўласнасці юрыдычнай асобы. 

Пакажу на наглядным прыкладзе: ААТ “Белгазпрамбанк”, напэўна, можна было назваць падкантрольным Віктару Бабарыку, бо Віктар Бабарыка з’яўляўся кіраўніком банка, але хіба гэта дае падставы лічыць, што грашовыя сродкі банка належаць Віктару Бабарыку? 

Таму “падкантрольнасць” арганізацыі не можа атаясамляцца ні з прыналежнасцю грошай гэтай арганізацыі фізічнай асобе, ні з узнікненнем у фізічнай асобы валодання ў дачыненні грошай арганізацыі.

Тым часам, паколькі ў абвінавачанні гаворыцца пра “падкантрольную” Віктару Бабарыку SIA “Baltijas Investiciju Grupa” у 2004-2005, абарона сабрала інфармацыю, якую КДБ або не высвятляў, або не змясціў у дадзеную крымінальную справу з прычыны нявыгаднасці гэтых звестак для абвінавачання. А менавіта, далучаныя да матэрыялаў справы абаронай звесткі аспрэчваюць сцверджанне абвінавачання пра тое, што SIA “Baltijas Investiciju Grupa” была падкантрольная Віктару Бабарыку і што ён высоўваў умову пра ўваходжанне гэтай кампаніі ў склад ТАА “Белгандальтэхналогіі” у 2004-2005.

Так, нягледзячы на сцверджанне ў абвінавачанні пра нібыта “падкантрольнасць” SIA “Baltijas Investiciju Grupa” Віктару Бабарыку, у крымінальнай справе адсутнічалі звесткі пра тое, кім заснавана SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, хто прадстаўляў інтарэсы яе заснавальніка пры стварэнні, хто ў сувязі з установай SIA “Baltijas Investiciju Grupa” на правах удзельніка быў надзелены правам уплываць на яе дзейнасць, і ці ёсць нейкая сувязь паміж гэтымі асобамі і Віктарам Бабарыкам. 

Таму абарона прэзентавала доказы, атрыманыя ў Рэгістры прадпрыемстваў Латвіі і аформленыя належным чынам: статут ад 11.04.2002 і рашэнне пра заснаванне SIA “Baltijas Investiciju Grupa” ад 25.03.2002, выпіску ад 13.05.2021 з Рэгістра прадпрыемстваў Латвійскай Рэспублікі ў дачыненні SIA “Baltijas Investiciju Grupa”.

У пасведчым надпісе натарыуса ў гэтым статуце ўгледжваецца, што ён падпісаны на падставе натарыяльнай даверанасці грамадзянінам Латвійскай Рэспублікі Сяргеем Макеенкам, які дзейнічае ад імя заснавальніка — кампаніі “Cornell Financial Holding, LLC”, зарэгістраванай у штаце Флорыда, ЗША. 

У развязку пра заснаванне SIA “Baltijas Investiciju Grupa” ёсць такія ж звесткі пра заснавальніка і яго прадстаўніка. Апроч таго, ўгледжваецца, што пры заснаванні SIA “Baltijas Investiciju Grupa” яе кіраўніком (выканаўчым органам) прызначаны грамадзянін Латвійскай Рэспублікі Барыс Лупо.

З выпіскі ад 13.05.2021, атрыманай з Рэгістра прадпрыемстваў Латвійскай Рэспублікі ў дачыненні SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, угледжваецца, што ў 2004-2005 у SIA “Baltijas Investiciju Grupa” існавалі органы кіравання: заснавальнік Cornell Financial Holding, LLC, праўленне ў складзе Антона Астраханцава і Аляксандра Зялінскага, а таксама выканаўчага дырэктара Барыса Лупо.

Зважаю, што ні заснавальнік Cornell Financial Holding (амерыканская кампанія), ні прадстаўнік заснавальніка — Сяргей Макеенка, ні першы кіраўнік SIA “Baltijas Investiciju Grupa” Барыс Лупо, ні сябры праўлення Антон Астраханцаў і Аляксандр Зялінскі на папярэднім следстве і ў судовым разборы не называліся, пра якую-небудзь іх сувязь з Віктарам Бабарыкам інфармацыі не падавалася (і ніякіх мер для іх выкліку і апытання орган следства і пракурор не прымалі). 

Пры гэтым і на момант уваходжання SIA “Baltijas Investiciju Grupa” у склад удзельнікаў ТАА “Белгандальтэхналогіі” 16.02.2005 заснавальнікам і кіраўніком SIA “Baltijas Investiciju Grupa” былі тыя ж асобы.

Зважаю, што ні згаданы Аляксейс Сцяпанаўс, ні “Business Renovation Investment”, якія згадваюцца ў абвінавачанні, ніякага дачынення да SIA “Baltijas Investiciju Grupa” не мелі.

Такім чынам, пададзеныя абаронай звесткі даводзяць, што падкантрольнасць SIA “Baltijas Investiciju Grupa” Віктару Бабарыку пры ўваходжанні гэтай кампаніі ў склад удзельнікаў ТАА “Белгандальтэхналогіі” у 2005 годзе не толькі не пацвярджаецца, але і проста аспрэчваецца з прычыны адсутнасці якой-небудзь сувязі Віктара Бабарыкі з заснавальнікам SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, прадстаўніком заснавальніка, кіраўніком SIA “Baltijas Investiciju Grupa” і сябрамі праўлення гэтай арганізацыі. Таму сцверджанне абвінавачання пра падкантрольнасць Віктару Бабарыку кампаніі SIA “Baltijas Investiciju Grupa” з’яўляецца неабгрунтаваным.

А фантазіі грамадзянаў, змешчаных у СІЗА КДБ ці пакрыўджаных на Віктара Бабарыку, не могуць мець большую вагу, чым гэтыя факты, бо на здагадках ні абвінавачанне, ні прысуд будавацца не могуць.

3) Ці высоўвалася Віктарам Бабарыкам праз Дзмітрыя Кузьміча ўмова пра ўключэнне латвійскай SIA “Baltijas Investiciju Grupa” у склад удзельнікаў ТАА “Белгандальтэхналогіі” з наступным пералікам на рахунак латвійскай кампаніі хабараў пад маркай дывідэндаў?

Сцверджанне ў абвінавачанні пра гэта аспрэчваецца цэлым шэрагам фактаў, у прыватнасці:

3.1) развязак пра ўваходжанне SIA “Baltijas Investiciju Grupa” у склад ТАА “Белгандальтэхналогіі” адносілася да кампетэнцыі асоб, паміж якімі і Віктарам Бабарыкам, як я ўжо абгрунтаваў, няма ніякай сувязі, а імёны і назвы гэтых суб’ектаў ні ад каго з дапытаных асоб не гучалі і не згадваліся ў пісьмовых матэрыялах справы.

Так, з атрыманага абаронай на падставе арт. 17 Закона “Пра адвакатуру і адвакацкую дзейнасць” і далучанай да крымінальнай справы 09.06.2021 пісьмовай думкі спецыяліста (юрыдычнага заключэння прысяжнага адваката Латвійскай Рэспублікі ад 18.05.2021) па заканадаўстве Латвійскай Рэспублікі вынікае, што грунтуючыся на статуце SIA “Baltijas Investiciju Grupa” і законах Латвіі, пытанне пра занясенне SIA “Baltijas Investiciju Grupa” грашовых унёскаў у статутныя фонды іншых юрыдычных асоб і ўваходжанне гэтай кампаніі ў склад удзельнікаў іншых юрыдычных асоб, то бок і пра ўваходжанне ў ТАА “Белгандальтэхналогіі”, было ўпаўнаважана прымаць толькі праўленне ці сход удзельнікаў SIA “Baltijas Investiciju Grupa” (стар. 4 зняволенні). У перыяд да і пасля рэгістрацыі ТАА “Белгандальтэхналогіі”, якая адбылася 16.02.2005, упаўнаважанымі асобамі на прыняцце развязку пра ўваходжанне паказанай латвійскай кампаніі ў склад ТАА “Белгандальтэхналогіі” з’яўляліся ўдзельнік — амерыканская кампанія Cornell Financial Holding LLC і прызначаныя гэтым удзельнікам сябры праўлення: у перыяд з 11.04.2002 па 09.09.2005 — Барыс Лупо, з 09.09.2005 па 21.06.2006 — Антонс Астраханцаўс (стар. 5 заключэння).

Відавочна, не ўяўляецца магчымым, каб Віктар Бабарыка высоўваў умову пра ўключэнне латвійскай кампаніі ў склад удзельнікаў ТАА “Белгандальтэхналогіі”, калі пытанне пра ўваходжанне гэтай латвійскай кампаніі развязвалася людзьмі, з якімі ў Віктара Бабарыкі няма ніякай сувязі.

3.2) Харлановіч і Герашчанка ў лютым 2005 пры заснаванні ТАА “Белгандальтэхналогіі”, не мелі дастатковай сумы грашовых сродкаў для фарміравання статутнага фонду ў патрэбным для дзейнасці памеры, унеслі толькі частку (па 12,5 % кожны), мелі патрэбу ў фундатары, адным з якіх выступіла SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, што зрабіла ў статутны фонд грашовы ўнёсак, за кошт якога ў тым ліку ў першыя месяцы вялася дзейнасць ТАА “Белгандальтэхналогіі”. 

З паказанняў Харлановіча — заснавальніка ТАА “Белгандальтэхналогіі”, дадзеных ім 05.05.2021 у судзе (можна пераканацца па гуказапісе), вынікае, што: велічыню статутнага фонду стваранай кампаніі ён абумаўляў з Кузьмічом, але памер прапанаваў сам Харлановіч, грунтуючыся на сваім бачанні патрэбы і дастатковасці сродкаў для пачатку дзейнасці. Яму важныя былі грашовыя сродкі, ён з Герашчанкам спрабаваў знайсці фундатара — для фарміравання статутнага фонду, вялі перамовы з “БіЭндБі Эншуранс”. Было разуменне, што бюджэт вельмі абмежаваны, але прыцягненне дадатковых сродкаў было пад пытаннем. Вялі падрыхтоўчую працу: стварэнне праграмнага комплекса, падрыхтоўка форм дакументаў, праца з крамамі. Статутны фонд выдаткавалі за першыя 3-4 месяца на арэнду офіса, заработную плату, ТМК, камунальныя платы.  

Гэта аспрэчвае довад абвінавачання пра нібыта вымушаную згоду Харлановіча і Герашчанкі на ўступ SIA “Baltijas Investiciju Grupa” у склад удзельнікаў праекта, бо яны скарысталіся рэсурсамі фундатара, пра што далі сведчанні ў судзе, якія бок абвінавачання перадаў некарэктна.

Каб было зразумела, якія “фантастычныя” рэсурсы мелі Харлановіч і Герашчанка на старце праекта, нагадаю сведчанні Харлановіча з нагоды таго, калі ў іх праз 3-4 месяцы скончыўся статутны фонд: “Я звярнуўся да Кузьміча ў банк – прапанаваў павялічыць статутны фонд на 10 тысяч даляраў. Кузьміч адмовіў, матываваўшы тым, што калі праект паспяховы, то дадатковых сродкаў не патрабуецца. У “БіЭндБі Эншуранс” я вырашыў не звяртацца за грашыма. Да Герашчанкі я звяртаўся, але ў яго не было сродкаў. У выніку грошы я ўзяў з асабістых зберажэнняў. Я яшчэ працаваў тады ў банку. Гэта было вясна-лета 2005. Я выдаў кампаніі пазыку. Сума – прыкладна 1,5 тысячы долараў”.

Такім чынам, няма падставы адмаўляць фінансавы характар удзелу SIA “Baltijas Investiciju Grupa” пры ўстанове ТАА “Белгандальтэхналогіі” і правамернасць прыдбання дадзенай латвійскай кампаніяй долі ў статутным фондзе беларускай.

3.3) усе дапытаныя ў судзе асобы (як абвінавачаныя, гэтак і сведкі) паказалі на тое, што праект DELAY, для якога засноўвалася ТАА “Белгандальтэхналогіі”, з’яўляўся новым і ўнікальным для банка, і ў момант яго пачатку загадзя не было вядома, ці з’явіцца ўвогуле прыбытак і за кошт чаго ён паўстане.

Нявызначанасць спачатку не толькі з нагоды магчымага прыбытку, але і па сутнасці таго, як будзе ажыццяўляцца рэалізацыя праекта, таксама пацвярджаецца паказаннямі, у прыватнасці, Дабралёта, які расказаў пра працяглую прапрацоўку бізнес-працэсаў праекта і шматлікія ўзгадненні з рознымі службамі банка, эканамічныя і іншыя разлікі.

Гэта відаць не толькі са паказанняў, але і з далучаных да справы 09.06.2021 раздруковак з афіцыйнага сайта ААТ “Белгазпрамбанк”, з якіх бачна, што першае рэкламнае паведамленне пра запуск праекта DELAY з’явілася 17.07.2005, тым часам як ТАА “Белгандальтэхналогіі” зарэгістравана 16.02.2005 (то бок праект DELAY запушчаны праз 5 месяцаў пасля рэгістрацыі ТАА “Белгандальтэхналогіі”).

Апроч таго, з паказанняў Харлановіча — заснавальніка ТАА “Белгандальтэхналогіі”, дадзеных ім 05.05.2021 у судзе, варта, што пры абмеркаванні ўдзельнікаў ТАА “Белгандальтэхналогіі” і іх долей гаворкі пра далейшы пералік дывідэндаў у выпадку з’яўлення прыбытку не ішло, гэта само сабою мелася на ўвазе ў выпадку паспяховай рэалізацыі праекта.

Выкладзенае аспрэчвае довад пра нібыта высунутую з боку Віктара Бабарыкі ў 2004-2005 умову пра ўключэнне SIA “Baltijas Investiciju Grupa” у склад удзельнікаў ТАА “Белгандальтэхналогіі” з “наступным пералікам на рахункі замежнага ўдзельніка хабараў пад маркай дывідэндаў”.

3.4) ні ў 2005, ні ў 2006 годзе — гады пачатку і станаўлення праекта DELAY — ААТ “Белгазпрамбанк” не крэдытаваў ТАА “Белгандальтэхналогіі”, то бок у прынцыпе адсутнічалі дзеянні з боку банка, з якімі можна было б на момант пачатку праекта хаця б ускосна звязаць чаканне прыбытку і высунуць умову пра перадачу хабараў за кошт часткі гэтага прыбытку (“пад маркай дывідэндаў”).

3.5) што да сутнасци супрацоўніцтва ААТ “Белгазпрамбанк” і ТАА “Белгандальтэхналогіі”, то фактычна ТАА “Белгандальтэхналогіі” займалася продажам банкаўскіх крэдытных прадуктаў насельніцтву, што з’яўлялася выгадным для банка, бо банк нарошчваў крэдытны партфель і не нёс выдаткаў па стварэнні інфраструктуры праекта. Гэта наглядна дэманструе, што супрацоўніцтва ААТ “Белгазпрамбанк” вёў у сваіх інтарэсах, і аспрэчвае довад абвінавачання пра тое, што супрацоўніцтва банка з ТАА “Белгандальтэхналогіі” было абумоўлена ўключэннем замежнай кампаніі ў склад удзельнікаў ТАА “Белгандальтэхналогіі”.

3.6) сам ААТ “Белгазпрамбанк” першапачаткова ўвайшоў у склад удзельнікаў ТАА “Белгандальтэхналогіі” (з доляй 10%), па гэтай прычыне меў уласную цікавасць у паспяховай рэалізацыі праекта DELAY і ў супрацоўніцтве з ТАА “Белгандальтэхналогіі” — у сілу свайго становішча як удзельніка дадзенай арганізацыі. Непасрэдным удзелам банка тлумачыцца і ўцягненасць Віктара Бабарыкі, Кузьміча, Дабралёта ў абмеркаванні пытанняў дзейнасці ТАА “Белгандальтэхналогіі” і праекта DELAY у цэлым, што кажа пра правамерны характар іх уцягненасці, а не карупцыйнай, як спрабуе прадставіць абвінавачанне. Апроч таго, сам Харлановіч на той момант яшчэ працаваў у банку і яго камунікаванне з кіраўнікамі банка нельга разглядаць як нештк76ав экстраардынарнае.

Са паказанняў Харлановіча — заснавальніка ТАА “Белгандальтэхналогіі”, дадзеных ім 06.05.2021 у судзе, вынікае, што “Праект DELAY – гэта супольны праект банка і суб’ектаў гаспадарання. Банк быў і заснавальнікам, і партнёрам, і быў зацікаўлены ў паспяховым развіцці праекта, атрымліваў ад яго прыбытак, нарошчваў кліенцкую базу за кошт рознічных кліентаў, на сходах Рады дырэктараў DELAY называўся як адзін з найболей паспяховых (Харлановіч двойчы быў на сходах акцыянераў банка), яго доля ў рознічным бізнесе банка ці то чвэрць, ці то пятая частка. Пры гэтым пры выдачы крэдытаў пазіцыя банка была вельмі выразнай, ніякіх лаяльных умоў”.

Відавочна, што такія паказанні ніяк не суадносяцца з версіяй абвінавачання пра тое, што супрацоўніцтва банка з ТАА “Белгандальтэхналогіі” было абумоўлена ўключэннем у склад гэтай кампаніі SIA “Baltijas Investiciju Grupa” і пералікам хабараў пад маркай дывідэндаў.

3.7) апроч ААТ “Белгазпрамбанк” у склад удзельнікаў ТАА “Белгандальтэхналогіі” увайшла страхавая кампанія “БіЭндБі Эншуранс” (з доляй 37%), бо меркавалася страхаванне рызык неплацяжоў грамадзянаў па абавязаннях перад банкам.

Гэта пацвярджаецца не толькі паказаннямі дапытаных супрацоўнікаў банка, але і далучанымі 09.06.2021 абаронай да справы звесткамі з сайта ААТ “Белгазпрамбанк”.

Са паказанняў Харлановича — заснавальніка ТАА “Белгандальтэхналогіі”, дадзеных 05.05.2021 у судзе: “БіЭндБі Эншуранс” выйшла са складу ТАА “Белгандальтэхналогіі” у 2006 ці 2007 годзе, не памятаю, да ці пасля першага размеркавання прыбылі. Я прапанаваў “БіЭндБі Эншуранс” прадаць долю латвійскай кампаніі. Пярэчанняў я не чуў. Не памятаю, за якую суму латвійская кампанія выкупіла долю “БіЭндБі Эншуранс” – за кошт долі ва СФ ці нязначна больш. Іншыя ўдзельнікі адмовіліся ад долі”.

То бок ну ніяк не відаць з боку SIA “Baltijas Investiciju Grupa” агрэсіўнага нарошчвання долі насуперак волі Харлановіча і Герашчанкі, бо з паказанняў Харлановіча вынікае, што долі страхавой кампаніі не захацеў выкупляць ні ён сам, ні банк.

Такім чынам, уваходжанне ўсіх удзельнікаў у склад ТАА “Белгандальтэхналогіі” тлумачыцца эканамічнымі прычынамі. Няма ніводнага аб’ектыўнага доказу за тое, што ўваходжанне SIA “Baltijas Investiciju Grupa” у склад удзельнікаў ТАА “Белгандальтэхналогіі” адбывалася насуперак волі іншых удзельнікаў і абумаўляла супрацоўніцтва банка з ТАА “Белгандальтэхналогіі”.

Што ж датычыць ўваходжання SIA “Baltijas Investiciju Grupa” у склад ТАА “Агенцтва гандлю ў растэрміноўку” і ТАА “Сістэмы апрацоўкі інфармацыі”, то прычыны гэтага тлумачацца проста: стварэнне гэтых дзвюх арганізацый адбывалася проста для структурыравання праекта пры яго развіцці, то бок гаворка не ішла пра ўзнікненне нейкіх новых бізнесаў, а пра ўмоўнае размеркаванне розных функцый аднаго праекта на 3 юрыдычныя асобы. Таму захаванне таго ж складу ўдзельнікаў і суадносін долей як у першай арганізацыі праекта — ТАА “Белгандальтэхналогіі” з’яўляецца аб’ектыўным. Пацверджанні таму знаходзім у паказаннях таго ж Харлановіча, дадзеных у судовым пасяджэнні 5 і 6 мая 2021 года, які паведаміў, што ў 2007 годзе створана ТАА “Агенцтва гандлю ў растэрміноўку” і “ў сувязі з патрэбай рэарганізацыі бізнесу для падзелу тэхнічнай часткі праекта і вылучэння бізнес-накірункаў”, у 2009 — ТАА “Сістэмы апрацоўкі інфармацыі”, “мы з Герашчанкі дзейнічалі ў рамках папярэдне дасягнутай дамоўленасці і не ініцыявалі змены сваіх долей”.

Паколькі, як я абгрунтаваў раней, пры паступленні дывідэндаў на кошт SIA “Baltijas Investiciju Grupa” ад ТАА “Белгандальтэхналогіі” і іншых кампаній праекта DELAY не адбывалася прыняцце гэтых дывідэндаў Віктарам Бабарыкам ці іншымі абвінавачанымі, то патрэбна разгледзець довад абвінавачання пра тое, што атрыманыя ад ТАА “Белгандальтэхналогіі” і іншых кампаній праекта DELAY дывідэнды з рахунка латвійскай кампаніі SIA “Baltijas Investiciju Grupa” пералічваліся ў якасці дывідэндаў на рахунак англійскай кампаніі “Business Renovation Investment” LTD, адтуль — у якасці дывідэндаў у кампаніі “Tazbar Limited”, “Verstone Limited”, “Seabay Limited”, “Woodview Limited”, “Yaletown Limited”, “Kingbrook Limited”, “Greenbell Limited” (Брытанскія Віргінскія выспы).

4.1) Ці даказанае паступленне грашовых сродкаў з рахунка SIA “Baltijas Investiciju Grupa” на рахункі “Business Renovation Investment” LTD і ў якой суме? Ці адбылося прыняцце грашовых сродкаў Віктарам Бабарыкам на рахункі “Business Renovation Investment” LTD?

Нават калі звярнуцца да матэрыялаў боку абвінавачання, то з пратакола агляду ад 03.09.2020 (т. 111 л.д. 1-127), у якім зведзеная ў табліцы інфармацыя пра нібыта рух грашовых сродкаў па рахунках “Business Renovation Investment” LTD у еўра і доларах у банку Рэспублікі Кіпр за перыяд з 2008 па 2017 гады, угледжваецца, што:

ад беларускіх кампаній праекта DELAY на рахункі SIA “Baltijas Investiciju Grupa” пералічана ў якасці дывідэндаў 5 695 982,82 долараў, 3 023 953,93 еўра і 82 560,46 рублёў;

аднак SIA «Baltijas Investiciju Grupa» пералічыла на рахункі “Business Renovation Investment” LTD толькі 2 534 539,33 долараў і 400 000 еўра.

У справе няма звестак пра тое, якім чынам, калі, на якой падставе, якому суб’екту і на якія рахункі SIA «Baltijas Investiciju Grupa» пералічыла іншую частку дывідэндаў ад кампаній праекта DELAY, а менавіта: 3 161 443,49 долараў, 2 623 953,93 еўра, 82 560,46 беларускіх рублёў. Значыць, стаўленне гэтай сумы, што не паступіла на рахункі “Business Renovation Investment” LTD, каму-небудзь з абвінавачаных, уключаючы Віктара Бабарыку, у прынцыпе нічым неабгрунтаванае, бо ў дачыненні яе не ўсталяваны факт прыняцця.

У той жа час абвінавачанню трэба было адказаць на пытанне: чым пацвярджаецца, што грашовыя сродкі, якія паступілі на рахункі “Business Renovation Investment” LTD — гэта менавіта дывідэнды, атрыманыя латвійскай SIA “Baltijas Investiciju Grupa” ад беларускіх кампаній праекта DELAY, а не прыбыткі латвійскай кампаніі з іншых крыніц?

Матэрыялы справы не даюць падстаў сцвярджаць, што на рахункі “Business Renovation Investment” LTD паступілі менавіта дывідэнды, атрыманыя латвійскай SIA “Baltijas Investiciju Grupa” ад беларускіх кампаній праекта DELAY.

Іншыя крыніцы грашовых сродкаў SIA “Baltijas Investiciju Grupa” (апроч дывідэндаў ад беларускіх кампаній), за кошт якіх дадзеная кампанія магла выплачваць дывідэнды “Business Renovation Investment” LTD, падчас выніку і судовага разбору не высвятляліся, гаспадарчая дзейнасць SIA “Baltijas Investiciju Grupa” не даследавалася, і нават устаноўчыя дакументы латвійскай кампаніі не запытваліся.

У той жа час ёсць доказы таго, што SIA “Baltijas Investiciju Grupa” магла мець і мела розныя крыніцы грашовых сродкаў, не звязаныя з дывідэндамі ад кампаній праекта DELAY.

Так, абаронай пададзены статут SIA “Baltijas Investiciju Grupa” ад 11.04.2002 (атрыманы з Рэгістра прадпрыемстваў Латвійскай Рэспублікі, з апастылем і перакладам, натарыяльна засведчаны). У статуце прыводзяцца выгляды прадпрымальніцкай дзейнасці (сярод якіх — кансультаванне ў сферы камерцыйнай дзейнасці і кіравання, дзейнасць холдынгавых кампаній, рэклама, агенцкая дзейнасць па продажы розных відаў тавараў, аптовы гандаль і іншыя). Ажыццяўленне аднаго ці некалькіх з такіх відаў дзейнасці не аспрэчана, атрыманне выручкі ад якога-небудзь з такіх відаў дзейнасці не аспрэчана. Адпаведна, фарміраванне ў SIA “Baltijas Investiciju Grupa” выручкі ад прадпрымальніцкай дзейнасці і накіраванне за кошт гэтай выручкі, а не за кошт праекта DELAY, дывідэндаў у “Business Renovation Investment” LTD не аспрэчана.

У судовым пасяджэнні ніхто з дапытаных не аспрэчыў ажыццяўлення “Baltijas Investiciju Grupa” дзейнасці, якая прыносіць прыбыткі.

У справе ёсць дадзеныя пра ўдзел SIA “Baltijas Investiciju Grupa” у іншых беларускіх юрыдычных асобах і гаспадарчых адносінах з імі, і гэтыя звесткі якраз з’яўляюцца дакладнымі, бо атрыманы належным чынам ад адпаведных беларускіх арганізацый і апроч таго, пацверджаны паказаннямі іх службовых асоб.

Так, SIA “Baltijas Investiciju Grupa” валодала да 80 % акцый ЗАСО «Кентаўр» (колькасць магла змяняцца, але не прынцыпова; апошні правапераемнік SIA “Baltijas Investiciju Grupa” – кампанія ALDI PROJECTS – валодае 80 % акцый). Прытым SIA “Baltijas Investiciju Grupa” давала ЗАСО «Кентаўр» пазыкі і ўносіла ў статутны фонд значны ўнёсак (у агульнай складанасці каля 3 млн еўра), у сувязі з чым генеральны дырэктар ЗАСО «Кентаўр» Прохарчык С. А., даючы паказанні ў судзе, называў SIA “Baltijas Investiciju Grupa” уласнікам ЗАСО «Кентаўр».

SIA “Baltijas Investiciju Grupa” таксама з’яўлялася заснавальнікам прадпрыемства «Капіталтрэйд» з пачатку 2000-х гадоў, давала яму пазыкі. Па паказаннях Радзецкай, да моманту яе працаўладкавання ў «Капіталтрэйд», гэтаму прадпрыемству ўжо было выдадзена 4-5 пазык, і яна сама як дырэктар звярталася за пазыкамі ў наступным.

Нарэшце, SIA “Baltijas Investiciju Grupa” неаднаразова давала адсоткавыя пазыкі ТАА «Актыўлізінг», што бачна з вынятых у дадзенай кампаніі дамоў: дамова ад 18.03.2013 – на 120 000 еўра; ад 18.03.2013 – на 100 000 долараў; ад 07.08.2014 – на 250 000 еўра; ад 15.08.2014 – на 250 000 еўра; ад 19.08.2014 – на 230 000 еўра; ад 09.12.2014 – на 300 000 еўра; ад 15.12.2014 – на 260 000 еўра; ад 17.12.2014 – на 240 000 еўра (т. 73 л.д. 177, 179, 181, 183, 185, 187, 189, 191). Усе дамовы былі адсоткавымі – 11-14 %, то бок фарміравалі значныя сумы прыбытку для SIA “Baltijas Investiciju Grupa”.

Працяглы ўдзел у такім буйным суб’екце гаспадарання, як ЗАСО «Кентаўр», валоданне прадпрыемствам «Капіталтрэйд» і забеспячэнне іх дзейнасці з дапамогай давання пазык, даванне адсоткавых пазык на вялікія сумы ТАА «Актыўлізінг» паказваюць на тое, што SIA “Baltijas Investiciju Grupa” з’яўлялася арганізацыяй, што рэальна ажыццяўляла гаспадарчую дзейнасць. Пра гэта паказваў і Шаўчук, які валодаў у дадзенай кампаніі доляй 51 %. 

Такім чынам, не даказана, што на рахункі “Business Renovation Investment” LTD з рахункаў SIA “Baltijas Investiciju Grupa” паступалі менавіта сродкі, што паходзілі з дывідэндаў праекта DELAY. Таму змешчаныя на рахунках “Business Renovation Investment” LTD не могуць лічыцца дывідэндамі ад беларускіх кампаній праекта DELAY. Такім чынам, яны таксама не могуць ставіцца як прынятыя абвінавачанымі ад прадстаўнікоў кампаній праекта DELAY. /

Паступленне грашовых сродкаў на рахункі “Business Renovation Investment” нельга разглядаць як прыняцце гэтых грашовых сродкаў Віктарам Бабарыкам з прычыны таго, што “Business Renovation Investment” як юрыдычная асоба з’яўляецца суб’ектам права ўласнасці на грашовыя сродкі на сваіх рахунках, і гэтыя грашовыя сродкі могуць паступіць у непасрэднае валоданне фізічнай асобы толькі пасля вываду іх са звароту (здымання з рахунка). Зыходзячы з матэрыялаў крымінальнай справы фізічныя асобы не з’яўляліся заснавальнікамі (удзельнікамі, акцыянерамі) “Business Renovation Investment”. 

Такім чынам, пры паступленні грашовых сродкаў ад SIA “Baltijas Investiciju Grupa” на рахункі “Business Renovation Investment” LTD, як і пры паступленні грашовых сродкаў ад ТАА “Белгандальтэхналогіі” на рахункі SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, не адбывалася прыняцце гэтых грашовых сродкаў кім-небудзь з абвінавачаных, уключаючы Віктара Бабарыку.

Паколькі, як я абгрунтаваў раней, пры паступленні дывідэндаў на рахунак SIA “Baltijas Investiciju Grupa” і пры паступленні нейкіх грашовых сродкаў на рахунак “Business Renovation Investment” LTD не адбылося прыняцце іх Віктарам Бабарыкам, то патрэбна разгледзець, ці даказана, што з рахункаў “Business Renovation Investment” LTD на рахункі афшорных кампаній пералічваліся менавіта дывідэнды ад праекта DELAY.

4.2) Ці даказанае паступленне грашовых сродкаў з рахунка “Business Renovation Investment” LTD на рахункі афшорных кампаній?

Нават калі звярнуцца да матэрыялаў боку абвінавачання, то з пратакола агляду ад 03.09.2020 (т. 111 л.д. 1-127), у якім зведзена ў табліцы інфармацыя пра нібыта рух грашовых сродкаў па рахунках “Business Renovation Investment” LTD у еўра і доларах у банку Рэспублікі Кіпр за перыяд з 2008 па 2017 гады, угледжваецца, што “Business Renovation Investment” LTD пералічыла на рахункі афшорных кампаній толькі 1 867 902,67 долараў і 181 396,01 еўра (TAZBAR LIMITED, прыналежнасць якой прызнае Шабан, — 346 404,92 долараў і 12 436,86 еўра; VERSTONE LIMITED — 180 763,29 долараў; SEABAY LIMITED, прыналежнасць якой прызнае Ільясюк, — 132 832,95 долараў і 20 204,76 еўра; WOODVIEW LIMITED, прыналежнасць якой прызнае Кузьміч, — 137 742,26 долараў і 24 118,18 еўра; KINGBROOK LIMITED, прыналежнасць якой прызнае Дабралёт, — 177 987,04 долараў і 32 848,19 еўра; YALETOWN LIMITED, прыналежнасць якой прызнае Задойка — 30 194,45 долараў і г. д.).

Абінавачанне сцвярджае, што з рахунку “Business Renovation Investment” LTD на рахункі афшорных кампаній пералічваліся дывідэнды ад кампаній праекта DELAY, якія некалі паступілі на рахунак латвійскай SIA “Baltijas Investiciju Grupa” нібыта ў якасці хабару.

Аднак для такіх сцверджанняў няма падстаў.

Крыніцы прыбыткаў “Business Renovation Investment” LTD у рамках расследавання не высвятляліся, абвінавачаныя і сведкі іх не ведаюць, у той жа час не аспрэчана наяўнасць іншых крыніц, апроч грошай ад SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, то бок крыніц, відочна ніяк не звязаных з дывідэндамі ад праекта DELAY, і пры гэтым ёсць доказы такіх іншых крыніц.

Так, зыходзячы з пратакола агляду ад 03.09.2020 (т. 110 л.д. 1-127), у якім прааналізаваны так званыя выпіскі па рахунках “Business Renovation Investment” LTD, нібыта атрыманыя з банкаў Рэспублікі Кіпр, ёсць інфармацыя пра паступленне на рахунак “Business Renovation Investment” LTD з 2008 па 2017 год грашовых сродкаў, з якіх больш за 5 мільёнаў долараў (5 324 078,67) паступілі ад суб’ектаў гаспадаранні, якія ў справе не фігурыруюць (прыкладам, ад кампаніі BAKTROL LIMITED AKOO паступіла 1 367 515,61 долараў, ад кампаніі SLAYTER INDUSTRIES LIMITED CHKOO – 855 981,62 долараў).

Такім чынам, спасылаючыся на гэтыя выпіскі як на доказы, бок абвінавачання абыходзіць бокам тую акалічнасць, што паводле іх “Business Renovation Investment” LTD, апроч SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, мела іншыя, прытым значныя крыніцы прыбытку. 

Апроч вышэйпаказаных выпісак, бок абвінавачання падае ў якасці доказаў такія матэрыялы, як, прыкладам, надрукаваныя файлы з флэш-назапашвальніка Шаўчука ці з вонкавага дыска, вынятага ў Дразда. Сярод гэтых матэрыялаў ёсць копіі (у тым ліку электронныя) нейкіх дамоў, праектаў дамоў, лістоў, з якіх угледжваецца ажыццяўленне “Business Renovation Investment” LTD гаспадарчай дзейнасці. А ў адным з тэкставых файлаў, знойдзеных на флэш-назапашвальніку Шаўчука (т. 21 л. д. 69-74) сцвярджаецца пра наяўнасць у “Business Renovation Investment” LTD акцый “Газпрама” на 2 350 727,35 долараў, “МТС” на 43 990 долараў, “ИнтерРАО” на 6 302,50 долараў, “Лукойл” на 25,216 долараў, “Сибрнефть/Газпрам” нафта на 32 271,50 долараў; усяго на суму 2 465 527 долараў.

Але яшчэ большая колькасць звестак ёсць у дакументах, вынятых у ТАА «Актыўлізінг». Сярод іх – дамовы пазыкі, складзеныя паміж “Business Renovation Investment” LTD і ТАА «Актыўлізінг» на сумы 125 000 долараў –  26.05.2008, 138 000 долараў – 26.09.2008, 200 000 долараў – 21.08.2015, якія ўсе складзены пад высокі адсотак (12-14 %), то бок служылі дадатковай крыніцай прыбытку для “Business Renovation Investment” LTD (т. 73 л.д. 166, 168, 174).

Спасылаючыся на ўсе вышэйпералічаныя матэрыялы як доказы, бок абвінавачання ў такім разе павінен канстатаваць, што “Business Renovation Investment” LTD ажыццяўляла гаспадарчую дзейнасць і атрымлівала прыбытак не толькі з дывідэндаў ад SIA “Baltijas Investiciju Grupa” і “Compartners OU”. А значыць, дакладна сцвярджаць пра тое, што грашовыя сродкі, пералічаныя ад “Business Renovation Investment” LTD на афшорныя кампаніі, паходзяць ад кампаній праекта DELAY і ТАА «Актыўлізінг», немагчыма.

Такім чынам, наяўныя ў справе звесткі аспрэчваюць, што на рахункі афшорных кампаній прыходзілі менавіта грашовыя сродкі з дывідэндаў кампаній праекта DELAY. 

Таму нават калі б паступленне пэўных сум грашовых сродкаў на рахункі афшорных кампаній можна было лічыць даказаным, то гэта не дазваляла б аднесці такія грашовыя сродкі да дывідэндаў ад кампаній праекта DELAY і ставіць іх каму-небудзь з абвінавачаных як прыняты ад Харлановіча і Герашчанкі хабар.

Разам з тым, рух грашовых сродкаў з SIA “Baltijas Investiciju Grupa” на “Business Renovation Investment” LTD і з “Business Renovation Investment” LTD на афшорныя кампаніі («Kingbrook Limited» і іншыя, пералічаныя ў абвінавачанні) не даказаны.

У якасці доказу, што пацвярджае рух грашовых сродкаў з рахункаў SIA “Baltijas Investiciju Grupa” на рахункі “Business Renovation Investment” LTD і з рахунка “Business Renovation Investment” LTD на афшорныя кампаніі «Kingbrook Limited» і іншыя, бокам абвінавачання пададзены дакументы, што змяшчаюцца ў томе 106 (пачынаючы з а.с. 49), томе 107 і томе 108 і якія фігурыруюць у справе як «атрыманыя з Рэспублікі Кіпр у парадку прававой дапамогі».

Гэтыя дакументы ўяўляюць сабою: 

— копію вербальнай ноты ад 17 ліпеня 2019 года на англійскай мове з амбасады Рэспублікі Кіпр у Балгарыі (т. 106 а. с. 49);

— раздрукоўкі на лістах паперы, што змяшчаюць розную інфармацыю. З іх больш за 550 лістоў (з а. с. 140 т. 106 па а.с. 168 т. 108) займаюць раздрукоўкі, якія бок абвінавачання называе выпісамі па рахунках «Business Renovation Investment Limited». Менавіта іх бок абвінавачання выкарыстоўвае як крыніцу звестак пра паступленне грошай на рахункі «Business Renovation Investment Limited» і пералік з іх на рахункі іншых кампаній.

Аднак дакументы ў т. 106-108 не з’яўляюцца дапушчальнымі і верагоднымі доказамі і не могуць быць скарыстаныя для даказвання акалічнасцяў справы, зыходзячы з наступнага.

1. Дакументы не засведчаныя кампетэнтнай ўстановай Рэспублікі Кіпр.

Паводле ч. 3 арт. 88 КПК доказы, атрыманыя на тэрыторыі замежнай дзяржавы ў адпаведнасці з міжнароднымі дамовамі Рэспублікі Беларусь, запэўненыя і перададзеныя ва ўстаноўленым парадку органу, што вядзе крымінальны працэс, маюць такую ж юрыдычную сілу, як калі б яны былі атрыманы на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь у адпаведнасці з правіламі дадзенага Кодэкса.

Паводле арт. 15 Дамовы паміж СССР і Рэспублікай Кіпр аб прававой дапамозе па грамадзянскіх і крымінальных справах (правапераемства Рэспублікі Беларусь пацверджана арт. 12 Пагаднення пра стварэнне Садружнасці Незалежных Дзяржаў (складзена ў г. Мінску 08.12.1991) і нотай Міністэрства замежных спраў Рэспублікі Беларусь ад 01.11.1996 N 12/11640), дакументы, якія выдадзеныя ці засведчаныя па ўстаноўленай форме і змацаваныя афіцыйнай пячаццю кампетэнтнай дзяржаўнай установы, не патрабуюць на тэрыторыі іншага Дамоўнага Боку якога-небудзь пасведчання.

Такім чынам, міжнародная дамова прадугледжвае абавязковае патрабаванне для прызнання перадаваных дакументаў – засведчанне іх пячаццю кампетэнтнай установы, і толькі за такімі дакументамі прызнаецца юрыдычная сіла.

КПК звязвае юрыдычную сілу доказаў, атрыманых з замежных дзяржаў, з фактам іх засведчання ва ўстаноўленым парадку.

Ні на адным з пададзеных у т. 106-108 дакуменце няма гербавай пячаці кампетэнтнай установы Рэспублікі Кіпр.

То бок гэтыя дакументы не засведчаныя, а значыць, парадак атрымання доказаў з замежнай дзяржавы не выкананы, што робіць іх недапушчальнымі доказамі.

У адпаведнасці з ч.5 арт.105 КПК доказы, атрыманыя з парушэннем закона, не маюць юрыдычнай сілы і не могуць быць пакладзены ў грунт абвінавачання, а таксама выкарыстоўвацца для даказвання кожнай акалічнасці, паказанай у артыкуле 89 КПК.

Таму лісты паперы, на якіх аддрукаваны нібыта рух сродкаў па рахунку з’яўляюцца недапушчальнымі доказамі і не могуць быць пакладзены ў грунт абвінавачання.

2. Дакументы не засведчаны банкамі Рэспублікі Кіпр.

1. На раздрукоўках няма пячацяў банка ці подпісаў упаўнаважаных асоб банка;

2. Няма пацверджанняў таго, што звесткі, што змяшчаюцца ў выглядзе раздруковак на папяровым носьбіце, адпавядаюць звесткам, якія ўтрымліваюцца ў электроннай аперацыйнай сістэме банка. Электронных носьбітаў, што змяшчаюць электронныя копіі звестак з банкаўскай аперацыйнай сістэмы, банкамі не пададзена;

3. Раздрукоўкі не пранумараваныя. На асобных раздрукоўках сустракаюцца нумары старонак, але яны не ўтвараюць паслядоўнасці, размешчаныя хаатычна, пранумараваныя старонкі чаргуюцца з непранумараванымі, некаторыя лісты прадубляваны (прыкладам, у т. 108 ідэнтычныя між сабой л. 4-5, 6-7, 8-9, 10-11, 12-13, 14-15, 16-17, 19-20 і гэтак далей). Такі выпадковы характар пададзеных дакументаў дае падставы сумнявацца, што гэтыя раздрукоўкі сапраўды адлюстроўваюць звесткі з банкаўскай сістэмы.

Такім чынам, няма ніякіх прыкмет, што дазваляюць сцвярджаць, што дакументы ў т. 106-108 паходзяць з банкаў Рэспублікі Кіпр, а звесткі ў іх адпавядаюць зыходным звесткам, што захоўваюцца ў банках.

3. Дакументы не прашыты, адсутнічаюць вопісы.

1) У вербальнай ноце адсутнічае вопіс пераданых дакументаў і ўвогуле нейкае ўказанне на іх колькасць і змест. Няма ніякіх вопісаў і ў суправаджальных дакументах з банкаў.

2) Дакументы не прашыты, то бок не ўтвараюць аднаго непадзельнага цэлага.

Такім чынам, дакладна невядома:

— якія дакументы, у якой колькасці і якога зместу былі пададзеныя банкамі Кіпра ў кампетэнтную ўстанову Рэспублікі Кіпр;

— якія дакументы, у якой колькасці і якога зместу былі перададзены з кампетэнтнай інстытуцыі Рэспублікі Кіпр у амбасаду Рэспублікі Беларусь, адтуль – у Генеральную пракуратуру, потым у КДБ, і што з іх у выніку змешчана ў крымінальную справу.

Усе гэтыя паперы толькі звонку падобныя на дакументы з банка. Але адсутнічаюць доказы таго, што ў матэрыялах крымінальнай справы ўтрымліваюцца менавіта тыя звесткі (менавіта таго зместу), якія былі пададзеныя ў адрас беларускага боку. Так, нам вядома, што нейкія звесткі перададзены. Але якія менавіта? І што ў іх утрымлівалася? 

І дзе гарантыя, што ў справе менавіта тыя звесткі, якія былі пададзеныя? Ніводнае з гэтых сумненняў не выдалена. Не выкананыя ўмовы, пры якіх наяўныя ў справе звесткі маглі б лічыцца дакладнымі – г. зн. адпаведнымі рэчаіснасці. 

Пры пералічаных акалічнасцях не выключана мадыфікацыя інфармацыі на кожным з этапаў перадачы дакументаў або ў перыяд знаходжання дакументаў у дырэктыве органа папярэдняга следства. Такая мадыфікацыя магчыма як шляхам змены звестак у саміх раздрукоўках (бо раздрукоўкі не запэўненыя, нічога не перашкаджае самастойна вырабіць падобную раздрукоўку з іншымі дадзенымі), гэтак і шляхам вынятку часткі пададзеных дакументаў (бо дакументы не прашыты, адсутнічае вопіс, і праверыць іх камплектнасць немагчыма).

Усё гэта не дазваляе прызнаць дакументы ў т. 106-108 дапушчальнымі доказамі, а змешчаныя ў іх звесткі – дакладнымі.

Паводле ч. 2 п. 8 Пастановы Пленума Вярхоўнага Суда Рэспублікі Беларусь ад 28.09.2006 № 8 «Аб практыцы пастановы судамі апраўдальных прыгавораў», правяраючы доказы на прадмет адпаведнасці іх рэчаіснасці, суд павінен устанавіць іх крыніцу і параўнаць з іншымі доказамі. 

Грунтуючыся на вышэйпададзеным, крыніца дакументаў у т. 106-108 не пацверджаная, у сілу чаго звесткі ў гэтых дакументах не могуць быць прызнаны адпаведнымі рэчаіснасці.

4. Парушэнне парадку накірвання просьбы пра прававую дапамогу.

Ёсць яшчэ адно парушэнне парадку атрымання доказаў, дапушчанае пры накірванні просьбы пра прававую дапамогу.

Згодна п. 1 арт. 5 Дамовы просьба пра прававую дапамогу павінна ўтрымліваць у тым ліку назву справы, па якой запытваецца праваая дапамога, а па крымінальных справах – апісанне і юрыдычную кваліфікацыю ўчыненага злачынства.

Просьба пра прававую дапамогу ў кампетэнтную ўстанову юстыцыі Рэспублікі Кіпр скіравана СУ КДБ па крымінальнай справе № 16068930003, якое расследавалася КДБ у дачыненні Качанава М. А. па арт. 233 ч. 3, арт. 243 ч. 2, ч. 6 арт. 16, ч. 2 арт. 243 КК, Калячонка В. В. па ч. 6 арт. 16, ч. 2 арт. 243 КК і іншых асоб.

Фактычна ж змест просьбы пра прававую дапамогу (т. 106 на л. д. 32-39) датычыў выключна Дабралёта З. М., які ні падазроным, ні абвінавачаным па крымінальнай справе № 16068930003 не быў, а акалічнасці, апісаныя ў просьбе, у рамках гэтай справы не расследаваліся. 

Гэта пацвярджаецца як зместам просьбы пра прававую дапамогу, гэтак і тым, што ў дзень яе кірунку 18.01.2018 была вынесеная пастанова пра вылучэнне з крымінальнай справы № 16068930003 «матэрыялаў у дачыненні нявызначаных асоб, якія маюць дачыненне да фінансава-гаспадарчай дзейнасці «Kingbrook Limited» і «Business Renovation Investment Limited» на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь для правядзення праверкі і прыняцця працэсуальнага рашэння» (т. 106 л. д. 30). Вылучаныя матэрыялы ўяўлялі сабою саму просьбу пра прававую дапамогу з дадаткам усяго на 15 лістах. Новай крымінальнай справы на падставе вылучаных матэрыялаў не ўзбуджалася.

Такім чынам, СУ КДБ штучным чынам скарыстала ўзбуджаную справу № 16068930003, каб запытаць з Рэспублікі Кіпр звесткі ў дачыненні Дабралёта З. М., які фігурантам гэтай справы не з’яўляўся. 

То бок фактычна запытала інфармацыю не па рэальнай крымінальнай справе, а па матэрыялах праверкі, што з’яўляецца парушэннем патрабаванняў Дамовы. Фіктыўны характар дадзенай просьбы пацвярджаецца і тым, што Калячонак В. В., які нібыта спрыяў Дабралёту С. М., у рамках дадзенай крымінальнай справы ўвогуле не фігураваў ніякім чынам, апроч згадвання ў просьбе пра прававую дапамогу.

Такім чынам, пры накіраванні просьбы аб прававой дапамозе быў парушаны ўсталяваны парадак, а значыць, атрыманыя па такой просьбе доказы не маюць юрыдычнай сілы і не могуць быць пакладзеныя ў грунт абвінавачання, а таксама выкарыстоўвацца для доказу кожнай акалічнасці, паказанай у арт. 89 КПК.

5. Адсутнасць належных перакладаў.

Паколькі матэрыялы, што змяшчаюцца ў т. 106-108, складзены на англійскай і грэчаскай мовах, для іх ацэнкі ў крымінальным працэсе патрабуецца пераклад. 

Аднак пераклад дадзеных матэрыялаў належным чынам зроблены не быў.

Па-першае, з больш чым 700 аркушаў на пераклад быў скіраваны 121, што вынікае з суправаджальнага ліста (т. 109 л.д.1). Пры гэтым у т. 109 утрымліваецца толькі 102 перакладзеныя аркушы.

Па-другое, пераклады не суаднесены з матэрыяламі з т. 106-108: яны не падшыты да пэўных дакументаў, няма ні суправаджальнага ліста перакладчыка з вопісам перададзеных дакументаў, ні адпаведнага ліста з вопісам ад перакладчыка. 

Такім чынам, дакладна сцвярджаць, якому дакументу адпавядае які пераклад, на дадзены момант немагчыма. Адсутнасць выразна пазначанай сувязі паміж дакументамі і перакладамі не дазваляе пераканацца, што для перакладу былі перададзены менавіта тыя дакументы, якія ўтрымліваюцца ў дадзены час у т. 106-108, а не якія-небудзь іншыя, якія ў справе ў дадзены час адсутнічаюць.

Пры гэтым наяўны аб’ём перакладаў (102 аркушы з больш чым 700) не дазваляе зрабіць ацэнку матэрыялаў у т. 106-108 цалкам і ўсебакова. 

6. Недакладнасць пратакола агляду дакументаў ад 03.09.2020.

Высновы пра сумы, што нібыта паступалі на рахункі і пералічваюцца з рахункаў «Business Renovation Investment Limited», аформлены следчым пратаколам агляду ад 03.09.2020 (т. 110 л.д. 1-127). 

Дадзены пратакол з’яўляецца вытворным доказам, вырабленым на падставе матэрыялаў у т. 106-108 – так званых выпісак па рахунках «Business Renovation Investment Limited». Але паколькі гэтыя матэрыялы, як паказана вышэй, не з’яўляюцца дапушчальнымі і дакладными доказами, дакладным не можа быць прызнаны і пратакол іх агляду.

Апроч таго, агляд вырабляўся з 03.09.2020 па 15.09.2020, то бок яшчэ да накіравання некаторых дакументаў на пераклад 22.09.2020. То бок агляд вырабляўся ў дачыненні дакументаў на замежнай мове да іх перакладу, што не дазваляе сцвярджаць пра дакладнасць агляду. Атрыманыя ж у наступным пераклады не дазваляюць праверыць дакладнасць вырабленага агляду, бо з дакументаў, падобных да выпісак па рахунках, якіх у справе больш за 550, перакладзена толькі 9.

У той жа час, нават пры вонкавым вывучэнні бачна, што пры аглядзе звесткі з дакументаў, падобных на выпіскі, не ўлічваліся цалкам. Прыкладам, у гэтых дакументах фігуруе рознае прызначэнне платы: dividendi, loan agreement, agreement – але гэтаму ніякай ацэнкі не дадзена. То бок следчым не ацэньвалася сутнасць транзакцый, якія нібыта пацвярджаюць агледжаныя дакументы, і не прынята да ўвагі, што яны маглі мець адплатны характар.

У сілу гэтых акалічнасцяў да цяперашняга моманту ацэнка дакументаў, што паступілі, не зроблена належным чынам, у тым ліку падчас іх агляду, у сувязі з чым можна канстатаваць, што дакладных і дапушчальных доказаў руху сродкаў па рахунках «Business Renovation Investment Limited» няма.

7. Недакладнасць паказанняў абвінавачаных.

Што да паказанняў некаторых з абвінавачаных, якія прызнаюць паступленне грашовых сродкаў на афшорныя кампаніі, якія нібыта належаць ім, то самі ж абвінавачаныя паказвалі, што не памятаюць сум, якія паступалі,  і нават назвы афшорных кампаній. Абвінавачаныя паказвалі, што сумы назвалі пасля азнаямлення з выпіскамі па рахунках, такім чынам, іх паказанні з’яўляюцца таксама вытворнымі і не з’яўляюцца дакладнымі.

Такім чынам, няма дапушчальных і дакладным доказаў таго, што на англійскую “Business Renovation Investment” LTD дашлі нейкія пэўныя сумы грошай і што гэтыя сумы паходзяць менавіта з дывідэндаў, выплачаных беларускімі кампаніямі праекта DELAY  латвійскаму ўдзельніку.

І ўжо на гэтым можна было б ставіць кропку. Таму што бокам абвінавачання не даказана прыняцце Віктарам Бабарыкам грошай у безнаяўным парадку ад так званых хабарадаўцаў праекта DELAY.

Разгледзім абвінавачанне ў атрыманні хабараў ад прадстаўніка  кампаніі ТАА “Актыўлізінг”.

У абвінавачанні сцвярджаецца, што Бабарыка В. Д. з 2009 па 2016 гады прыняў ад прадстаўніка ТАА “Актыўлізінг” хабары ў форме безнаяўных пералікаў з рахункаў гэтага беларускага суб’екта гаспадарання пад маркай размеркавання прыбытку на рахунак замежнай кампаніі “COMPARTNERS OU” (Эстонія), падкантрольнай Кузьмічу Д. М., які працуе пад кіраўніцтвам Бабарыкі В. Д., на суму 783 083,38 долараў ЗША.

Па тых жа падставах, па якіх паступленне дывідэндаў ад арганізацый праекта DELAY на рахунак SIA “Baltijas Investiciju Grupa” у Латвіі не можа разглядацца ў якасці прыняцця гэтых грашовых сродкаў Віктарам Бабарыкам, бо яны не паступаюць у яго валоданне, а робяцца ўласнасцю юрыдычнай асобы, аналагічным чынам паступленне грашовых сродкаў на рахунак “COMPARTNERS OU” (Эстонія), падкантрольнай Кузьмічу Д. М., не могуць прызнавацца прынятымі Віктарам Бабарыкам — ён не набыў ніякіх правоў у дачыненні такіх грошай і не паступілі ў яго валоданне, у сувязі з чым не могуць ставіцца яму ў абвінавачанні, тым больш што іх далейшы лёс не пацвярджаецца якімі-небудзь дапушчальнымі і дакладнымі доказамі.

Перадача выключна ў сувязі з службовым становішчам

Другой пасля “прыняцця матэрыяльных каштоўнасцяў” з’яўляецца такая прыкмета складу злачынства, як тое, што грашовыя сродкі пры хабары перадаюцца атрымальніку выключна ў сувязі службовым становішчам (а не па іншых прычынах).

У абвінавачанні сцвярджаецца, што нібыта хабары пад маркай дывідэндаў пералічваліся на SIA “Baltijas Investiciju Grupa” з рахункаў кампаній праекта DELAY выключна ў сувязі з службовым становішчам абвінавачаных.

Видавочна, што ў гэтым аспекце абвінавачанне супярэчыць не толькі фактам, але і пэўным прававым нормам беларускага заканадаўства.

Сцверджанне ў абвінавачанні, што дывідэнды з’яўляліся “незаконнай узнагародай” і пералічваліся з ТАА “Белгандальтэхналогіі” у SIA “Baltijas Investiciju Grupa” выключна ў сувязі з службовым становішчам абвінавачаных, незаконна па наступных прычынах:

1) Ці з’яўлялася “службовае становішча абвінавачаных” падставай для прыняцця развязку пра пералік дывідэндаў з ТАА “Белгандальтэхналогіі” у SIA “Baltijas Investiciju Grupa”?

Адказ адназначны — не. З зарэгістраванага 16.02.2005 статута ТАА “Белгандальтэхналогіі” угледжваецца, што латвійская кампанія SIA “Baltijas Investiciju Grupa” пры заснаванні ТАА “Белгандальтэхналогіі” зрабіла ўнёсак у статутны фонд і ў сувязі з гэтым стала ўласнікам долі ў памеры 28 % статутнага фонду ТАА “Белгандальтэхналогіі” (у наступным доля павялічылася з дапамогай выкупу долі іншага ўдзельніка).

Паводле ч. 1 арт. 94 Законы Рэспублікі Беларусь ад 09.12.1992  «Пра гаспадарчыя таварыствы» памер долі ў статутным фондзе таварыства з абмежаванай адказнасцю ўдзельніка гэтага грамадства вызначаецца ў адсотках ці ў выглядзе дробу і адпавядае суадносінам паміж коштам яго ўнёску ў статутны фонд і статутным фондам гэтага таварыства, калі іншае не преадуглеждана статутам таварыства

Зрабіўшы ўнёсак у статутны фонд ТАА, заснавальнік (удзельнік) мае долю, якая дае права прэтэндаваць на атрыманне прыбытку.

Паводле ч. 1 арт. 96 Закона Рэспублікі Беларусь ад 09.12.1992 «Пра гаспадарчыя таварыствы» частка прыбытку таварыства з абмежаванай адказнасцю, што застаецца ў яго распараджэнні пасля выплаты падаткаў і іншых абавязковых плат, пакрыцця страт бягучых перыядаў, што ўтварыліся па віне самага грамадства, і адлічэнняў у фонды гэтага грамадства, можа быць размеркавана паміж яго ўдзельнікамі сумерна памерам іх долей у статутным фондзе таварыства, калі іншае не ўстаноўлена яго статутам.

То бок у дывідэндаў — законная падстава. Таму службовае становішча абвінавачаных не мае дачынення да выплаты дывідэндаў у SIA “Baltijas Investiciju Grupa” як удзельніку ТАА “Белгандальтэхналогіі”.

2) Ці з’яўляўся пералік дывідэндаў волевыяўленнем Харлановіча і Герашчанкі на тое, што “узнагародзіць” абвінавачаных?

Адказ адназначны — не. Дывідэнды пералічваліся не ў сувязі з жаданнем Харлановіча і Герашчанкі ўзнагародзіць некага, а ў выкананне замацаванай у статуце ТАА “Белгандальтэхналогіі” і Законе нормы пра размеркаванне дывідэндаў удзельнікам паводле іх долей у статутным фондзе. 

Паводле ч. 3 арт. 96 Закона Рэспублікі Беларусь ад 09.12.1992 «Пра гаспадарчыя таварыствы» удзельнікі гаспадарчага таварыства маюць права браць удзел у размеркаванні прыбытку гаспадарчага таварыства.

Таму SIA “Baltijas Investiciju Grupa” як удзельнік ТАА “Белгандальтэхналогіі” мела такое ж права — браць удзел у размеркаванні прыбытку ТАА “Белгандальтэхналогіі”.

А як ужо адзначалася, на падставе на ч. 1 арт. 96 Закона прыбытак размяркоўваецца сумерна памерам долей у статутным фондзе, калі іншае не вызначана статутам.

Выпадкаў размеркавання дывідэндаў толькі ў SIA “Baltijas Investiciju Grupa” і не размеркавання пры гэтым іншым удзельнікам не было.

Памер выплачваемых дывідэндаў вызначаўся ў адпаведнасці з часткай прыбытку, які адпавядае памеру долі ў статутным фондзе. Ніякія іншыя фактары, у тым ліку дзеянні абвінавачаных у рамках са службовага становішча ў банку, на памер выплачваемых ў SIA “Baltijas Investiciju Grupa” дывідэндаў не ўплывалі. Выплата дывідэндаў адбывалася не па развязку Харлановіча ці Герашчанкі, а па развязку агульнага сходу ўдзельнікаў ТАА “Белгандальтэхналогіі” (паводле ч. 1 арт. 34 Законы Рэспублікі Беларусь «Пра гаспадарчыя таварыствы» размеркаванне прыбытку гаспадарчага таварыства ставіцца да выключнай кампетэнцыі агульнага сходу ўдзельнікаў гаспадарчага таварыства). 

Таму дывідэнды, пералічаныя ад ТАА “Белгандальтэхналогіі” у SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, не могуць расцэньвацца “незаконным узнагароджаннем” супрацоўнікам банка — бо гэтыя дывідэнды пералічаныя не супрацоўнікам банка, а SIA “Baltijas Investiciju Grupa” як удзельніку і ўласніку долі ў статутным фондзе ТАА “Белгандальтэхналогіі”.

3) Фактаў вымагальніцтва дывідэндаў не ўстаноўлена.

Згодна п. 10 пастановы Пленума Вярхоўнага Суда Рэспублікі Беларусь ад 26.06.2003 № 6 «Пра судовую практыку па справах пра хабарніцтва» пад вымагальніцтвам хабару разумеецца патрабаванне службовай асобы даць хабар пад пагрозай здзяйснення такіх дзеянняў па службе, якія могуць прычыніць шкоду законным інтарэсам грамадзяніна, або наўмыснае пастаўленне грамадзяніна з дапамогай бяздзейнасці па службе ў такія ўмовы, пры якіх ён быў змушаны даць хабар для прадухілення шкодных наступстваў яго праваахоўным інтарэсам.

Ні абвінавачаныя, ні сведкі не паведамлялі пра якія-небудзь ультыматумы з боку банка, у сувязі з якімі бы адбывалася выплата дывідэндаў каму-небудзь з удзельнікаў ТАА “Белгандальтэхналогіі”.

4) Ці ўстаноўленыя законам якія-небудзь дадатковыя ўмовы, апроч валодання доляй ў статутным фондзе, для атрымання ўдзельнікам дывідэндаў ад дзейнасці таварыства з абмежаванай адказнасцю?

Не, не ўстаноўленыя. І хоць бок абвінавачання спрабаваў даводзіць, што нібыта SIA “Baltijas Investiciju Grupa” не брала ўдзел у гаспадарчай дзейнасці ТАА “Белгандальтэхналогіі” і нібыта не мела права прэтэндаваць на атрыманне дывідэндаў, а значыць, пералічаныя ў SIA “Baltijas Investiciju Grupa” дывідэнды з’яўляюцца не дывідэндамі, а хабарам — гэта пазіцыя пракурораў цалкам супярэчаць закону.

Безумоўна, існуюць такія арганізацыйна-прававыя формы юрыдычных асоб, дзе асабісты працоўны ўдзел з’яўляецца ўмовай удзелу ў размеркаванні прыбытку. Прыкладам, сельскагаспадарчы вытворчы кааператыў — інакш кажучы, калгас.

Аднак экстрапаляваць такія правілы на ўсе іншыя арганізацыйныя прававыя формы закон не дазваляе. У тым выпадку, калі кіравацца законам, а менавіта такі абавязак ускладаецца на суд, то трэба прыняць да ўвагі, што закон зусім не ўскладае на ўдзельніка таварыства з абмежаванай адказнасцю абавязку здзяйсняць нейкія дзеянні для атрымання дывідэндаў, апроч набыцця долі ў статутным фондзе, і не абавязвае ўдзельніка нават што-небудзь ведаць пра самую дзейнасць ТАА, што прыносіць прыбытак.

Маё сцверджанне пацвярджаецца нормай ч. 1 арт. 96 Закона Рэспублікі Беларусь ад 09.12.1992 «Пра гаспадарчыя таварыствы», паводле якой частка прыбытку таварыства з абмежаванай адказнасцю, якая застаецца ў яго распараджэнні пасля выплаты падаткаў і іншых абавязковых плат, пакрыцця страт бягучых перыядаў, што ўтварыліся па віне самога таварыства, і адлічэнняў у фонды гэтага таварыства, за выключэннем выпадкаў, пастаўленых дадзенып артыкулам, можа быць размеркаваная паміж яго ўдзельнікамі адпаведна памерам іх долей у статутным фондзе таварыства, калі іншае не вызначана яго статутам.

SIA “Baltijas Investiciju Grupa” выканала гэта ўмову — унесла ў статутны фонд ТАА “Белгандальтэхналогіі” суму. На момант стварэння 16.02.2005 кошт ТАА “Белгандальтэхналогіі” як кампаніі быў нулявы і ніякіх дывідэндаў яна не прыносіла, а пазней з’явіўся прыбытак, і ён ўжо размяркоўваўся ў адпаведнасці з доляй у статутным фондзе — гэта правіла дзейнічае незалежна ад памеру прыбытку — хоць 1 рубель, хоць мільён — яны размяркоўваюцца паводле долі ўдзельніка ў статутным фондзе.

З паказанняў Харлановіча — заснавальніка ТАА “Белгандальтэхналогіі”, дадзеных ім 06.05.2021 у судзе, вынікае, што і Харлановіч усведамляе, што “зрабіўшы ўнёсак у статутны фонд, усе ўдзельнікі маюць права разлічваць на дывідэнды ў адпаведнасці са сваёй доляй. Атрымаўшы дывідэнды на сваю долю – 12,5 % я іх нікому не перадаваў”. 

Прытым патрэбна адзначыць, што з’яўленне прыбытку ў ТАА “Белгандальтэхналогіі” нельга звязаць з якімі-небудзь дзеяннямі банка ці яго супрацоўнікаў, бо прыбытак узнікае ад дзейнасці ў цэлым за пэўны перыяд і залежыць ад шмат якіх фактараў (для нагляднасці: многія прадпрыемствы крэдытуюцца, але не ва ўсіх прыбытак узнікае).

5) Ці з’яўляліся Харлановіч і Герашчанка крыніцай выплаты грашовых сродкаў у SIA “Baltijas Investiciju Grupa” “пад маркай дывідэндаў”?

Не. Харлановіч і Герашчанка сваіх грашовых сродкаў ні на рахункі SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, ні на рахункі Business Renovation Investment, ні на рахункі афшорных кампаній не пералічвалі. 

Таму абвінавачанне ў частцыі таго, што Харлановіч і Герашчанка перадалі некаму хабар… дывідэндамі, размеркаваным у SIA “Baltijas Investiciju Grupa” як удзельніку ТАА “Белгандальтэхналогіі”, проста супярэчыць усяму — рэчаіснасці, закону, цвярозаму розуму.

Паводле ч. 1 п. 1 арт. 63 Грамадзянскага кодэкса Рэспублікі Беларусь маёмасць, створаная за кошт унёскаў заснавальнікаў (удзельнікаў), а таксама вырабленая і інабытая гаспадарчым таварыствам падчас яго дзейнасці, належыць яму на праве ўласнасці.

Пра гэта ж гаворыцца ў арт. 31 Закона Рэспублікі Беларусь ад 09.12.1992 «Пра гаспадарчыя таварыствы», паводле якому ва ўласнасці гаспадарчага таварыства знаходзяцца: маёмасць, набытая гаспадарчым таварыствам падчас ажыццяўлення ім прадпрымальніцкай дзейнасці; паступленні, атрыманыя ў выніку выкарыстання маёмасці (плады, прадукцыя, прыбыткі).

Са паказанняў Харлановіча — заснавальніка ТАА “Белгандальтэхналогіі”, дадзеных ім 06.05.2021 у судзе, вынікае, што: “падстава выплаты дывідэндаў SIA “Baltijas Investiciju Grupa” не адрознівалася ад падстаў ад выплаты дывідэндаў іншым удзельнікам. Дывідэнды, якія пералічваліся з рахункаў кампаній DELAY у адрас SIA “Baltijas Investiciju Grupa” і SIA “LIA “Austrumu Tilts” да пераліку ўласнасцю Харлановіча не з’яўляліся. Уласных грошай гатоўкай і ў безнаяўным парадку я не перадаваў”. 

Такім чынам, прыбытак ТАА “Белгандальтэхналогіі” да моманту яе размеркавання ўдзельнікам знаходзіцца на рахунках ТАА “Белгандальтэхналогіі” і належыць ТАА “Белгандальтэхналогіі”, а не Харлановічу і Герашчанку. А пасля таго, як прыбытак па развязку сходу ўдзельнікаў размеркаваны згодна долям у статутным фондзе, то частка прыбытку, што прыходзіцца на долю SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, таксама не пачынае належаць Харлановічу і Герашчанку, бо ўжо належыць SIA “Baltijas Investiciju Grupa” і з яе вылічваецца падатак як з прыбыткаў замежнай кампаніі.

Таму з боку Харлановіча і Герашчанкі не мела месца перадача хабару — таму што дывідэнды, якія размяркоўваюцца ў SIA “Baltijas Investiciju Grupa” як удзельніку ТАА “Белгандальтэхналогіі” (частка прыбытку) ніколі не належалі Харлановічу і Герашчанку, не з’яўляюцца ўзнагародай, таму што пералічаныя па законнай падставе з прычыны прыналежнасці SIA “Baltijas Investiciju Grupa” долі ў статутным фондзе ТАА “Белгандальтэхналогіі”, якую SIA “Baltijas Investiciju Grupa” набыла шляхам занясення грашовых сродкаў у статутны фонд ТАА “Белгандальтэхналогіі” пры яе заснаванні 16.02.2005 года.

Адпаведна, пры паступленні грашовых сродкаў на рахунак SIA “Baltijas Investiciju Grupa” не адбывалася і прыняцця якіх-небудзь грашовых сродкаў абвінавачанымі ад Харлановіча і Герашчанкі.

Па гэтых жа падставах не ўтрымліваюць прыкмет атрымання хабару безнаяўныя пералікі дывідэндаў з рахункаў ТАА “Агенцтва гандлю ў растэрміноўку” (ТАА “Прыватлізінг”) і ТАА “Сістэмы апрацоўкі інфармацыі” на рахункі SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, SIA “LIA “Austrumu Tilts”, AS “MBC Investment”.

Па гэтых жа падставах не ўтрымліваюць прыкмет атрымання хабару безнаяўныя пералікі дывідэндаў з коштаў ТАА “Актыўлізінг” на рахункі эстонскай COMPARTNERS у 2009 — 2016 на суму 783 083,38 долараў ЗША (прыняцце такой сумы інкрымінаванае В. Бабарыку, які нібыта “прыняў” грашовыя сродкі на рахунак COMPARTNERS).

Што ж датычыць характару стасункаў банка і ТАА “Актыўлізінг”, то патрэбна звярнуць увагу на неабгрунтаванасць абвінавачання ў гэтай частцы.

Бабарыку В. Д. Ставіцца ў віну, што 26.05.2008 супольна з Кузьмічом Д.М. падчас асабістай сустрэчы дамовіўся з Кабяком У.А. — кіраўніком і дырэктарам ТАА “Актыўлізінг” пра перадачу апошнім незаконнай грашовай узнагароды за супрацоўніцтва ТАА “Актыўлізінг” з банкам (заключэнне і выкананне дамоў) з дапамогай афармлення продажу Кабяком і яго жонкай Кабяк Н.У. часткі сваіх долей у статутным фондзе ТАА “Актыўлізінг” замежнай кампаніі, падкантрольнай Бабарыку і Кузьмічу, з наступным сістэматычным пераводам на рахункі замежнай кампаніі хабару службовым асобам банка пад маркай часткі прыбытку.

Дамоўленасць пра нібыта перадачу хабараў “пад маркай дывідэндаў” аспрэчваецца наступным.

Кабяк у судовым пасяджэнні 5-6.04.2021 паказаў: «Я не шукаў ні збліжэння з менеджментам, ні развязку пытанняў, якія могуць быць няправільна вытлумачаныя. Уся мая дзейнасць была на ўмовах празрыстасці і легальнасці». «Для мяне было важна, каб банк проста выконваў сваю функцыю. Іншыя пытанні мяне не цікавілі». Пры гэтым Кабяк адзначыў, што не прасіў ні Кузьміча, ні Бабарыку ажыццяўляць дзеянні з выкарыстаннем іх службовых паўнамоцтваў у інтарэсах ТАА «Актыўлізінг». Усё ўзаемадзеянне ААТ «Актыўлізінг» з банкам адбывалася «строга ў адпаведнасці з заканадаўствам».

Кузьміч у судовым пасяджэнні ахарактарызаваў перамовы з Кабяком з нагоды куплі кампаніяй COMPARTNERS долі ў ТАА “Актыўлізінг” у 2008 годзе так: “Гэта быў дыялог у рамках грамадзянска-прававога поля: два ўдзельнікі грамадзянскіх праваадносін абмяркоўвалі магчымасць стварэння супольнага бізнесу. То бок адміністрацыйнага ўплыву на Кабяка ў Бабарыкі не было. Дашлі да таго, каб Віктар Аляксандравіч прадаў 90% сваёй кампаніі кампаніі-нерэзідэнту”.

З працытаваных паказанняў бачны характар дамоўленасці, які не мае на ўвазе абумоўленасці дзеянняў супрацоўнікаў банка пералікамі дывідэндаў ад ТАА “Актыўлізінг” у COMPARTNERS.

У цэлым патрэбна адзначыць, што даванне хабару дывідэндамі, пералічваючы іх таму суб’екту, каму яны і так належаць па законе ,грунтуючыся на валоданні долей у статутным фондзе — гэта тое ж самае, што хабар дырэктару арэндадаўца з дапамогай пераліку арэндавай платы, ці даванне хабару дырэктару крамы з дапамогай пераліку аплаты за тавар. Ва ўсіх названых выпадках грошы законна належаць атрымальніку, таму не могуць расцэньвацца як незаконная ўзнагарода. Набыўшы долю ў статутным фондзе, удзельнік стварае законныя падставы, каб яму належалі дывідэнды, ён іх можа нават патрабаваць (пры наяўнасці прыбылі).

У сувязі з выкладзеным не могуць разглядацца ў якасці незаконнай грашовай узнагароды (хабары), перададзенай выключна ў сувязі з службовым становішчам Віктара Бабарыку, дывідэнды, пералічаныя ў форме безнаяўных перакладаў з рахункаў ТАА “Прававы дыялог” і ТАА “Сістэмы апрацоўкі інфармацыі” у 2018-2020 гадах (стар. 24 абвінавачання) Эдуарду Бабарыку Віктаравічу, бо іх выплата зроблена па факце законнага валодання ім долямі ў паказаных арганізацыях і не ўстаноўлена сувязь гэтых дывідэндаў з якімі-небудзь пэўнымі дзеяннямі з боку Віктара Бабарыкі.

Абумоўленасць дзеяння абвінавачанага перададзенай узнагародай

Абавязковай прыкметай складу злачынства, прадугледжанага арт. 430 КК, з’яўляецца абумоўленасць дзеяння службовай асобы (абвінавачанага) атрыманнем матэрыяльнай узнагароды з боку хабарадаўца.

Згодна п. 11 пастановы Пленума Вярхоўнага Суда Рэспублікі Беларусь ад 26.06.2003 №6 “Пра судовую практыку па справах аб хабарніцтве” атрыманне хабару групай асоб па папярэдняй змове мае на ўвазе тое, што службовыя асобы загадзя дамовіліся пра супольнае здзяйсненне ў інтарэсах таго, хто дае хабар, якога-небудзь пэўнага дзеяння па службе.

Атрыманне хабару арганізаванай злачыннай групай дапускае тыя ж прыкметы, толькі ў аб’яднанай устойлівай групе.

Але абвінавачаныя па дадзенай справе не дамаўляліся пра здзяйсненне пэўных дзеянняў у дачыненні каго-небудзь.

Падчас допытаў у судовым пасяджэнні кожнага з абвінавачаных я асабіста задаваў пытанні і з адказаў усіх абвінавачаных вынікала, што яны зусім ніколі не абмяркоўвалі, якія дзеянні і ў дачыненні каго яны будуць разам распачынаць за ўзнагароду.

Віктару Бабарыку і іншым абвінавачаным ставіцца спрыяльны развязак пытанняў за хабар. Так напісана ў абвінавачанні. І менавіта гэта — прадмет даказвання, а не тое, каму як здалося, што нехта меркаваў, ці як хутка дырэктар латвійскай кампаніі прымаў развязкі, ці раіўся ён з некім, ці ў каго стварылася якое ўражанне пра падкантрольнасць, фактычную прыналежнасць і таму падобныя сутнасці, з якімі ніякае заканадаўства не звязвае нейкіх прававых наступстваў.

Дык вось, зыходзячы з п. 4 пастановы Пленума Вярхоўнага Суда Рэспублікі Беларусь ад 26.06.2003 № 6 (рэд. ад 24.09.2009) «Пра судовую практыку па справах аб хабарніцтве», паводле якога спрыяльны развязак пытанняў у інтарэсах хабарадаўцы дапускае ажыццяўленне дзеянняў, скіраваных на задавальненне просьбы ў інтарэсах хабарадаўцы ці прэзентаваных ім асоб, у забеспячэнне якой атрыманы хабар.

Але ў абвінавачанні не паказана, што якія-небудзь дзеянні Бабарыкі В. Д. ці іншых абвінавачаных былі скіраваны на задавальненне якой-небудзь просьбы, у забеспячэнне якой хабар нібыта пададзены.

Я ўсім задаваў пытанне: ці прасіў вас Харлановіч, Герашчанка, Кабяк, Марозаў ажыццяўляць якія-небудзь дзеянні па службе ў інтарэсах іх саміх ці іх арганізацый у абмен на грашовую ўзнагароду з іх боку? Адказ ва ўсіх абвінавачаных быў адназначны — не.

Усім задавалася пытанне: ці прапанавалі вы самі некаму ажыццявіць дзеянні ў яго інтарэсах у абмен на ўзнагароду? Адказ ва ўсіх абвінавачаных быў адназначны — не.

Вось гэта і ёсць праўдзівыя адказы, а не завучаныя ў КДБ.

Ні ў каго з так званых хабарадаўцаў ні з кім з абвінавачаных не было дасягнута дамоўленасці пра ажыццяўленне дзеянняў у іх інтарэсах у абмен на хабар. Пры наяўнасці сумненняў пераслухайце допыты.

Няма падстаў сцвярджаць, што дзеянні каго-небудзь з супрацоўнікаў банка былі абумоўлены (матываваны) узнагародай з боку прадстаўнікоў камерцыйных арганізацый. Таму што самі супрацоўнікі банка (абвінавачаныя) гэта адмаўлялі, кажучы, што ўва ўсіх сваіх дзеяннях і развязках кіраваліся інтарэсамі банка. 

З паказанняў Харлановіча — заснавальніка ТАА “Белгандальтэхналогіі”, дадзеных ім 06.05.2021 у судзе, вынікае, што:

— Бабарыка, Кузьміч, Дабралёт не казалі, што ўмова выканання дамоў па праекце – пералік дывідэндаў латышу, ці перадача гатоўкі, ці што спыняць супрацоўніцтва калі не будзе дывідэндаў ці гатоўкі;

— Кузьміч, або сябры праўлення, або Бабарыка не казалі, якія дзеянні па службе яны здзейсняць, калі SIA “Baltijas Investiciju Grupa” увойдзе ў склад ТАА “Белгандальтэхналогіі” з пэўнай доляй;

— я не звяртаўся да Бабарыкі, Кузьміча, Дабралёта, Бадзея, іншых сяброў праўлення з просьбамі ажыццявіць якія-небудзь дзеянні па службе ў інтарэсах ТАА “Белгандальтэхналогіі” і іншых кампаній праекта DELAY у абмен на грашовую ўзнагароду;

— Прэферэнцыі? — Мы звярталіся па нейкіх пытаннях, не помню пэўна па якіх. Мы атрымлівалі розныя адказы: часам банк ішоў насустрач, часам адмаўляўся. Агульны пасыл – банк заўсёды кіруецца сваімі інтарэсамі;

— хто-небудзь з кіраўніцтва банка не звяртаўся з просьбай перадаць грашовую ўзнагароду ў абмен на дзеянні гэтай асобы.

Відавочна, што дадзеныя паказанняў пацвярджаюць адсутнасць дамоўленасцяў пра ажыццяўленне дзеянняў у абмен на незаконную ўзнагароду.

Пракурор учора зачытваў паказанні абвінавачаных, прыводзячы па кожным амаль аднолькавую фармуліроўку адказу, за што нібыта атрыманая незаконная ўзнагарода: “за тое, каб кампаніі праекта DELAY працягвалі бесперашкодна супрацоўнічаць з банкам”.

То бок, раз гаворка пра тое, каб працягвалі, што значыць, на момант перадачы хабару яны ўжо супрацоўнічалі (а яно гэтак і ёсць, бо з 2005 года праект DELAY, а толькі з 2007 размеркаванне прыбытку, якое абвінавачанне кліча хабарам). 

Пытанне першае: то бок увесь гэты час супрацоўніцтва нядрэнна складалася і без хабару. Што змянілася? Нічога.

Пытанне другое: а хто ім збіраўся перашкаджаць? Банк на іх мільёны зарабляў, унікаючы выдаткаў.

Пра што кажа гэта фармуліроўка, прыведзеная дзяржаўным абвінаваўцам? Пра тое, што паколькі ніхто з абвінавачаных да затрымання не лічыў атрыманых грошай хабарам, то цяпер для асуджэння Віктара Бабарыку трэба прыдумаць фармуліроўку, а складана. Вынаходзіцца ровар з квадратнымі коламі, якому нават дасудовыя пагадненні не дапамагаюць ехаць хутчэй.

У абвінавачанні зроблена выснова пра тое, што “у выніку наўмысных дзеянняў Бабарыкі В. Д. сфарміравалася, умацавалася і дзейнічала такая сістэма дамоўных адносін з [названымі ў абвінавачанні] суб’ектамі гаспадарання, у якой іх прадстаўнікі – хабарадаўцы знаходзіліся ў сталай залежнасці ад дзеянняў і развязкаў, што прымаюцца ўдзельнікамі арганізаванай злачыннай групы, што абумовіла перадачу ім незаконнай грашовай узнагароды (хабары)”.

Пры гэтым пад такімі дзеяннямі і развязкамі абвінавачанне называе:

 — заключэнне, спрыянне заключэнню і бесперашкоднае выкананне дамоў з ТАА «Белгандальтэхналогіі», ТАА «Агенцтва гандлю ў растэрміноўку», ТАА «Сістэмы апрацоўкі інфармацыі», ТАА «Прыватлізінг», ТАА «Прававы дыялог», ТАА «Актыўлізінг»;

— станоўчае галасаванне па пытаннях падавання «Белгазпрамбанкам» згоды ТАА «Прыватлізінг» на выплату дывідэндаў удзельнікам гэтага грамадства на пасяджэннях крэдытнага камітэта па аперацыях з рознічнымі кліентамі;

— забеспячэнне прыняцця праўленнем ААТ «Белзапромбанк» развязкаў, што спрашчаюць парадак праверкі закладной маёмасці ў якасці забеспячэння крэдытных дамоў ТАА «Прыватлізінг» і ТАА «Актыўлізінг» , а таксама «іншых развязкаў», што адпавядаюць інтарэсам ТАА «Белгандальтэхналогіі», ТАА «Агенцтва гандлю ў растэрміноўку», ТАА «Сістэмы апрацоўкі інфармацыі», ТАА «Прыватлізінг», ТАА «Прававы дыялог», ТАА «Актыўлізінг» на пасяджэнні праўлення;

— ажыццяўленне агульнага кантролю за працай падначаленых службовых асоб, што адказвалі за ўзаемадзеянне банка з паказанымі гаспадарчымі грамадствамі ў рамках дамоўных адносін.

Тэзіс абвінавачання пра тое, што дзеянні і рашэнні менавіта абвінавачаных наўпрост і непасрэдна ўплывалі на сістэму дамоўных адносін, і што гэтыя адносіны нібыта былі абумоўлены атрыманнем імі незаконнай узнагароды аспрэчваецца наступным:  

1) Дамоўныя адносіны з ТАА «Белгандальтэхналогіі» паўсталі ў 2005 годзе (першая дамова аб падаванні паслуг па інфармацыйным абслугоўванні ў рамках праекта DELAY паміж гэтым таварыствам і ААТ «Белгазпрамбанк» датавана 10 чэрвеня 2005 года). 

Да «нарады», якая адбылася, як паказана ў абвінавачанні , “не пазней за 23 лістапада 2008 года”, з якім большасць абвінавачаных звязвюць нібыта дамоўленасць пра атрыманне грашовых сродкаў за супрацоўніцтва з кампаніямі ў рамках праекта DELAY, а тым больш да паступлення на кошт SIA “Baltijas Investiciju Grupa” дывідэндаў ад гэтых кампаній, паміж банкам і дадзенымі кампаніямі ўжо быў складзены шэраг дамоў на паслугі, якія паказаны ў абвінавачанні.

С. М. Дабралёт, які падпісваў гэтыя дамовы, паказаў у судзе, што ў перыяд 2005 — 2007 ніякай гаворкі аб матэрыяльнай узнагародзе за гэтыя дзеянні не ішло. Дамовы складаліся ў агульным парадку пасля візіравання адпаведнымі службамі банка. Больш за тое, па яго словах і сведчаннях супрацоўнікаў банка, станаўленне дамоўных адносін паміж банкам і суб’ектамі гаспадарання ў рамках праекта DELAY адбывалася шляхам шматлікіх узгадненняў з рознымі службамі банка, падлікаў суадносін выдаткаў і прыбытку, кантрольных мерапрыемстваў, бо такія бізнес-адносіны былі новымі не толькі для банка і контрагентаў, але і для ўсёй банкаўскай сістэмы Беларусі, і бізнес-працэсы прапрацоўваліся ўпершыню. 

Такім чынам, прыняцце развязкаў пра заключэнне і выкананне гэтых дамоў не абумоўлена ні персанальнымі дзеяннямі Дабралёта, Бабарыкі ці каго-небудзь з іншых абвінавачаных (якія паказалі, што да «нарады» 2008 гады зусім мелі малое ўяўленне пра праект DELAY), ні тым больш якой-небудзь узнагародай.

2) Заключэнне ў наступным некрэдытных дамоў і дадатковых пагадненняў да іх з ТАА «Белгандальтэхналогіі», ТАА «Агенцтва гандлю ў растэрміноўку», ТАА «Сістэмы апрацоўкі інфармацыі», ТАА «Прыватлізінг», ТАА «Прававы дыялог» на аказанне паслуг па прасоўванні і рэкламе рознічных банкаўскіх прадуктаў, на юрыдычнае абслугоўванне, на аказанне паслугі выканання работ па арганізацыі і забеспячэнню прадпрыемстваў гандлю ў праекце DELAY, факторынгу, працэсінгавае абслугоўванне і іншых было абумоўлена патрэбай развіцця супольнага праекта DELAY, які, як настойвалі супрацоўнікі банка, як абвінавачаныя, гэтак і сведкі, быў адным з эфектыўных праектаў для банка, бо з дапамогай яго ажыццяўляўся продаж банкаўскіх прадуктаў і пры мінімізацыі пры гэтым выдаткаў самога банка. Гэты праект пазіцыяніраваўся ў банкаўскай сферы паслуг як інавацыйны і грамадска значны (абаронай пададзена інфармацыя з сайта банку, якая далучаная да справы 09.06.2021), а перад акцыянерамі – як адзін з прыбытковых, яго доля ў прыбытку ад рознічнага бізнесу складала ад 20 да 30 % (як прыкладам, растлумачыў Харлановіч і сведчаць звесткі з актаў праверак).

Ніхто з абвінавачаных ці тым больш сведкаў не растлумачыў, што заключэнне гэтых дамоў было абумоўлена іншымі мэтамі, чым інтарэсы банка ў дадзеным праекце. 

Больш за тое, заключэнне дамоў ажыццяўлялася па працэдуры, якая патрабавала візіравання іх прадстаўнікамі служб банка, і на ўсіх дамовах, якія пададзеныя ў матэрыялах справы, стаіць адпаведныя ўзгадненні. 

Развязак пра заключэнне некаторых дамоў з ТАА «Прававы дыялог», паводле матэрыялаў справы, увогуле было прынята калегіяльна на праўленні. З гэтых развязкаў угледжваецца, што ў галасаванні бралі ўдзел іншыя сябры праўлення, апроч абвінавачаных, і ніхто з іх не выказваў пазіцыі «супраць». 

3) Іншая група дамоў з ўказанымі суб’ектамі гаспадарання на авердрафтнае крэдытаванне, на куплю аблігацый, крэдытныя дамовы. Прытым чыста крэдытныя дамовы з ТАА «Прыватлізінг» пачалі складацца з банкам з ліпеня 2016 года.

Развязак пра заключэнне гэтых дамоў прымаліся не абвінавачанымі і не групай абвінавачаных, а калегіяльнымі органамі банка. 

Працэдура прыняцця развязкаў прапісаная ў лакальных нарматыўных прававых актах банка, якія ёсць у матэрыялах справы, і строга выконвалася, як растлумачылі ў судзе супрацоўнікі банка і як бачна з даследаваных у судовым пасяджэнні крэдытных дасье. 

Гэта працэдура складалася з падачы крэдытнай заявы кліента банка, па якой крэдытнымі экспертамі банка рыхтавалася эканамічнае заключэнне. Пры гэтым на працэс падрыхтоўкі заключэння, па сведчаннях крэдытных экспертаў, ніхто, уключаючы старшыню праўлення і яго намеснікаў, ніякага ўплыву не аказваў.

 Таксама па крэдытнай заяве рыхтаваліся асобныя заключэнні юрыдычнага кіравання, службы бяспекі і рызыка-менеджменту банка, якія не знаходзіліся ў падначаленні кіраўнікоў накірункаў рознічнага і карпарацыйнага бізнесу Дабралёта, Бадзея і Кузьміча адпаведна. 

Дадзеныя заключэнні выносіліся на разгляд адпаведнага крэдытнага камітэта (рэгіянальнага, вялікага крэдытнага ці рознічнага), дакладаліся на ім крэдытным экспертам. І толькі камітэт як калегіяльны орган быў упаўнаважаны прыняць развязак пра заключэнне крэдытнай дамовы ці дадатковага пагаднення. І на пасяджэннях гэтых камітэтаў, як тлумачылі і абвінавачаныя і сведкі — супрацоўнікі банка, якія з’яўляліся удзельнікамі гэтых камітэтаў, ніякага лабіравання інтарэсаў кліентаў ні з чыйго боку, уключаючы абвінавачаных, не было, уплыву ні на каго з удзельнікаў камітэтаў не аказвалася. Кожны ўдзельнік камітэта мог выказаць сваю думку, абгрунтаваць яе і нават, у адпаведнасці з палажэннямі пра камітэты, выказаць асобную думку (чаго мы не ўбачылі ні ў адным з крэдытных дасье), прагаласаваць як «за», гэтак і «супраць». 

Паводле матэрыялаў крымінальнай справы, у якіх утрымліваюцца выпіскі з пратаколаў пасяджэнняў камітэтаў, працэдура прыняцця развязку з нагоды крэдытавання паказаных у абвінавачанні суб’ектаў гаспадарання не мела адступленняў ад апісанай. Прытым па дакументах відаць, што развязкі пра выдаванне крэдытаў гэтым таварыствам прымалася ў абсалютнай большасці выпадкаў аднагалосна, ніколі – з мінімальнай перавагай галасоў, і ніколі старшыні камітэтаў Кузьміч, Дабралёт, Бадзей не карысталіся правам вырашальнага голасу. Варта ўлічыць, што ў складзе крэдытных камітэтаў абвінавачаныя не складалі большасці, а В. Д.Бабарыка зусім ніколі не ўваходзіў у крэдытныя камітэты.

Усе абвінавачаныя — удзельнікі крэдытных камітэтаў — Ільясюк, Кузьміч, Дабралёт, Бадзей — настойваюць, што яны галасавалі на пасяджэннях камітэтаў выключна грунтуючыся на інтарэсах банка, і не звязваюць пэўныя развязкі камітэтаў з якімі-небудзь атрыманымі імі грашовымі сродкамі.

Такім чынам, не пацвярджаецца тэзіс абвінавачання пра тое, што ад дзеянняў і рашэнняў абвінавачаных залежала заключэнне крэдытных дамоў. 

4) Інкрымінаваны перыяд перадачы і атрымання незаконнай грашовай узнагароды за заключэнне і выкананне крэдытных дамоў у інтарэсах ТАА «Актыўлізінг» (а з ім банкам складаліся толькі крэдытныя дамовы) — з чэрвеня 2009 па чэрвень 2020 года (хоць у чэрвені 2020 года В. Д. Бабарыка ўвогуле не працаваў у ААТ «Белгазпрамбанк»). 

З крэдытных дасье па дамовах з ТАА «Актыўлізінг» угледжваецца, што да снежня 2016 года ТАА «Актыўлізінг» абслугоўваўся ў філіяле №3 — Брэсцкім філіяле ААТ «Белгазпрамбанк». Менавіта ў гэты філіял падаваліся крэдытныя заявы, менавіта супрацоўнікі гэтага філіяла складалі экспертныя заключэнні, і рэгіянальны крэдытны камітэт разглядаў заключэнні і прымаў развязак пра заключэнне крэдытных дамоў у ТАА «Актыўлізінг» у той перыяд. Пра гэта сведчаць фармуліроўкі выпісак з развязкаў рэгіянальнага крэдытнага камітэта, прыкладам, «скласці крэдытную дамову з ТАА «Актыўлізінг».

Толькі ў сувязі з тым, што сума крэдытавання гэтай кампаніі перавышала ліміт паўнамоцтваў рэгіянальнай дырэкцыі, апошняя звярталася ў вялікі крэдытны камітэт з фармуліроўкай «дазволіць правесці паказаныя аперацыі». І далей у развязках Вялікага крэдытнага камітэта прасочваецца фармуліроўка, што ён «дазваляе Брэсцкай абласной дырэкцыі» іх правесці. 

Пра што гэта кажа? Што рашэнні пра заключэнне і выкананне крэдытных дамоў ААТ «Белгазпрамбанк» з ТАА «Актыўлізінг» да 2016 года, прымаліся рэгіянальным крэдытным камітэтам, у які ўвогуле ніхто з абвінавачаных не ўваходзіў. Як растлумачыў сведка Сарана, і як вынікае з агульнай логікі разгляду крэдытных заяў, у тым выпадку, калі б рэгіянальны камітэт не прыняў развязку пра заключэнне крэдытнай дамовы, то пытанне ўзгаднення не ставілася б зусім перад Вялікім крэдытным камітэтам.

Аднак усе крэдытныя дамовы з ТАА «Актыўлізінг» пададзеныя ў абвінавачанні В. Д. Бабарыку як кіраўніку АЗГ, хоць, паўтаруся, асобы, што прымалі ўдзел у прыняцці развязкаў пра заключэнне крэдытных дамоў з ТАА «Актыўлізінг» да 2016 года, па абвінавачанні ў склад АЗГ не ўваходзяць.

5) Па абвінавачанню удзельнікам АЗГ і, адпаведна, В. Д. Бабарыку, які названы яе кіраўніком, пададзена як дзеянне, што здзяйсняецца за хабар, галасаванне на Камітэце па кіраванні актывамі і пасівамі. А прыкладам, С.М. Шабану пастаўлены толькі гэтыя дзеянні, бо ён ніколі ў крэдытныя камітэты не ўваходзіў.

У той жа час, і ў адпаведнасці з становішчам пра КУАП, і паводле слоў абвінавачаных і сведкаў (прыкладам на гэтым настойвала Аўраменка, дзеючы намеснік старшыні праўлення ААТ «Белгазпрамбанк»), КУАП увогуле не прымае рашэнні пра заключэнне крэдытнай дамовы. Межы яго кампетэнцыі – памер сумы, якая можа быць вылучана банкам на крэдытаванне, адсоткавая стаўка і тэрмін крэдытавання. 

КУАП можа прыняць развязак, але ён не азначае, што крэдытны камітэт разгледзіць у наступным пытанне пра заключэнне дамовы станоўча. 

Паказальная ў гэтым сэнсе пазіцыя па некаторых пытаннях набыцця аблігацый ТАА «Прыватлізінг» Аўраменка, якая была адначасна ўдзельнікам КУАП і Вялікага крэдытнага камітэта. У крэдытных дасье мы бачым, што з нагоды адных і тых жа заяў у некаторым выпадку яна галасавала на КУАП «за» выдзяленне рэсурсаў на куплю аблігацый, а на Вялікім крэдытным камітэце «супраць» куплі аблігацый. У судзе яна гэта растлумачыла тым, што гэта цалкам розныя віды развязкаў, і паўтарыла, што пазіцыя пра выдзяленне сродкаў, дзе ўлічваюцца толькі наяўнасць і кошт рэсурсаў банка, не раўнавартая пазіцыі пра заключэнне дамовы, у якой яна ўлічвала і крэдытныя рызыкі ў дачыненні пэўнага кліента. Гэты пункт погляду безумоўна падзяляюць Кузьміч, Ільясюк, Шабан, сведкі Сарана, Савонь і іншыя ўдзельнікі камітэтаў.

Такім чынам, галасаванне на КУАП як дзеянне за незаконную ўзнагароду, апрыёры пастаўлена не абгрунтавана.

6) Усе без выключэння дапытаныя ў судзе абвінавачаныя і сведкі, уключаючы супрацоўнікаў банка, кіраўнікоў суб’ектаў гаспадарання пацвердзілі, што ТАА «Белгандальтэхналогіі», ТАА «Агенцтва гандлю ў растэрміноўку», ТАА «Сістэмы апрацоўкі інфармацыі», ТАА «Прыватлізінг», ТАА «Прававы дыялог», ТАА «Актыўлізінг» не мелі ільгот і прэферэнцый пры заключэнні і выкананні дамоў з ААТ «Белгазпрамбанк».

Наадварот, Кабяк (дырэктар ТАА «Актыўлізінг») і Харлановіч (дырэктар ТАА «Прыватлізінг») настойвалі на тым, што адсоткавая стаўка па крэдытах, што выдаюцца гэтым кампаніям, была не ніжэй, а часам вышэй за тую, якая ўстанаўлівалася для падобных кліентаў. Яны ж растлумачылі, што банк заўсёды высоўваў цвёрдыя ўмовы з пункту гледжання сваёй выгады.

З крэдытных дасье, даследаваных у судовым пасяджэнні, угледжваецца, што ва ўмовы крэдытных дамоў па развязку крэдытных камітэтаў уключаліся максімальныя ўмовы забеспячэння абавязання: даручальніцтва юрыдычных і фізічных асоб, заклад прадметаў лізінгу, страхаванне прадметаў лізінгу, строгія патрабаванні да прадмета лізінгу (у дачыненні ТАА «Актыўлізінг»), патрэба дазволу банка на выплату дывідэндаў (ТАА «Прыватлізінг») і іншыя. 

У той жа час сведкі — супрацоўнікі банка, якія працавалі з паказанымі кампаніямі, адзначалі, што гэта – адны з самых надзейных і плацежаздольных кліентаў, якія парушэнняў дамоўных абавязанняў не дапускалі. Банк атрымліваў несумненную выгаду ад супрацоўніцтва з гэтымі кліентамі.

Таксама ў крэдытных дасье, што пацвердзілі і сведкі і абвінавачаныя, знаходзіцца шэраг развязкаў, якія не з’яўляюцца так званымі «станоўчымі» развязкамі для гэтых кліентаў. Калегіяльнымі органамі банка прымаліся і развязкі пра адмову ў зніжэнні адсоткавай стаўкі, адмову ў падаўжэнні тэрміну дамовы і да т. п.

Варта таксама падкрэсліць, што ні абвінавачаннем, ні абвінавачанымі, ні сведкамі не было названа ніводнага развязку, які быў бы адвольным, неабгрунтаваным ці прычыніў банку шкоду.

Такім чынам, па справе не ўсталявана, што абвінавачанымі не тое каб асабіста, але і ў калегіяльных органах распачыналіся якія-небудзь дзеянні і прымаліся развязкі «у інтарэсах» паказаных у абвінавачанні суб’ектаў гаспадарання. 

7) У абвінавачанні, нагадаю, паказаны, як дзеянні, здзейсненыя за хабар, не толькі заключэнне і спрыянне заключэнню дамоў, але і «бесперашкоднае» іх выкананне. 

Словы «бесперашкоднага выканання» не маюць пад сабой ніякай фактычнай падставы, бо абвінавачаннем не прыведзена ніводнага доваду таго, што ў выкананні дамоў рабіліся ці маглі б рабіцца якія-небудзь перашкоды з боку каго б там ні было.

8) Абвінавачанне ў «станоўчым галасаванні па пытаннях давання ААТ «Белгазпрамбанк» згоды ТАА «Прыватлізінг» на выплату дывідэндаў удзельнікам гэтага таварыства на пасяджэннях крэдытнага камітэта па аперацыях з раздробнымі кліентамі» за хабар не пацвярджаецца ніякімі довадамі. 

Ні абвінавачаныя, ні дырэктар ТАА «Прыватлізінг» Харлановіч не паказвалі на тое, што гэтыя развязкі былі абумоўлены якой-небудзь узнагародай. Як растлумачылі кампетэнтныя супрацоўнікі банка, дазвол на выплату дывідэндаў заснавальнікам крэдытаатрымальніка быў занесены ва ўмовы крэдытнай дамовы як неабходная ўмова для зніжэння рызыкі незвароту крэдыту. Такім чынам, развязак рознічнага камітэта пра ўключэнне такой умовы ў дамову і яго выкананне быў абгрунтаваны толькі гэтымі прычынамі, доказаў іншага не пададзена. 

9) Такая ж сітуацыя з пададзеным у абвінавачанні В. Д. Бабарыку як дзеянне за хабар «забеспячэннем прыняцця праўлення ААТ «Белгазпрамбанк» развязкаў, што спрашчаюць парадак праверкі закладной маёмасці ў якасці забеспячэння крэдытных дамоў ТАА «Прыватлізінг» і ТАА «Актыўлізінг». 

Першае, кожны з сяброў праўлення аспрэчыў здагадку, што В. Д. Бабарыка забяспечваў прыняцце праўленнем увогуле якіх-небудзь развязкаў. 

Апроч таго, Дабралёт, Кабяк, супрацоўнікі банка вытлумачылі, што спрашчэнне падраду праверкі прадметаў лізінгу, што перадаюцца ў заклад банку па крэдытных дамовах, патрабавалася перш за ўсё самому банку, бо праверка кожнага з прадметаў супрацоўнікамі банка па звычайным алгарытме патрабавала б працавыдаткаў самага банка. А Дабралёт растлумачыў, што пры лізінгу прадметаў побытавай тэхнікі задача іх праверкі пры кожным пагадненні ўвогуле была б невыканальная. Паколькі ўсе прадметы былі новымі, то іх праверка праводзілася па дакументах і фатаграфіях.

Такім чынам, падобныя развязкі прымаліся не гэтак у інтарэсах суб’ектаў гаспадарання, як у інтарэсах банка. І ўжо тым больш ніхто не паказаў, што яны ажыццяўляліся за хабар. 

Што да развязкаў, якія ў абвінавачанні названы «іншымі», то не зразумела зусім, пра якія развязкі ідзе гаворка. І няпэўнасць абвінавачання не дазваляе абароне гэты тэзіс каментаваць. 

10) Таксама па-за каментарыямі – абвінавачанне В.Д Бабарыкі ў «ажыццяўленні агульнага кантролю за працай падначаленых службовых асоб, што адказвалі за ўзаемадзеянне банка з паказанымі гаспадарчымі грамадствамі ў рамках дамоўных адносін». 

Ізноў жа не паказана, у дачыненні якіх службовых асоб ён ажыццяўляў агульны кантроль, якія вынікі, нібыта звязааныя з атрыманнем хабару, дасягаліся з дапамогай ажыццяўлення такога кантролю. 

Незразумела, чаму яго законная функцыя як старшыні ўправы банка пададзеная як элемент злачыннага дзеяння, і якія доказы гэта пацвярджаюць. 

У той жа час, ніводны сведка і супрацоўнік банка не назваў ніводнага дзеяння ці дырэктывы В. Д. Бабарыкі, якое б давалася непасрэдна яму/ёй. Яны сказалі, што яны ўвогуле па працы са старшынём праўлення не камунікавалі, большасць не атрымлівала ніякіх указанняў ад намеснікаў праўлення, працуючы са сваім непасрэдным кіраўніком. Тыя ж сведкі, якія непасрэдна падначальваліся намеснікам старшыні праўлення, і самі намеснікі, уключаючы абвінавачаных, сцвярджалі, што не атрымлівалі ніякіх указанняў ні ад Бабарыкі В. Д., ні ад яго намеснікаў, якія проста ці ўскосна маглі б расцэньвацца як дадзеныя ў інтарэсах іншых, чым інтарэсы банка. Больш за тое, абвінавачаныя настойвалі, што нават на нарадзе 2008 года і пры любых іншых выпадках з боку Бабарыкі В. Д. адменна падкраслялася, што дзейнічаць трэба толькі ў інтарэсах банка.

Такім чынам, абвінавачанне ў тым, што Бабарыкам В.Д і іншымі абвінавачанымі распачыналіся дзеянні і прымаліся ў інтарэсах суб’ектаў гаспадарання, паказаных у абвінавачанні, развязкі і што ўвогуле якія-небудзь іх пэўныя дзеянні ў банку (галасаванне на камітэтах, праўленні, кіраўніцтва падначаленымі супрацоўнікамі) распачыналіся пад умовай атрымання грашовай узнагароды ад хабарадаўцаў, — не пацвярджаецца доказамі, не абгрунтавана аб’ектыўнымі дадзенымі, а значыць – надумана.

Абвінавачанне ў прыняцці грашовых сродкаў у наяўнай форме (DELAY)

Усе, хто прызнаецца абвінавачанымі і сведкамі дзеяння з наяўнымі грашовымі сродкамі, у якіх, па іх словах, браў удзел Бабарыка В. Д. (нібыта прымаў грошы ці нібыта перадаваў іншым абвінавачаным), маюць адну агульную ўласцівасць: у кожным такім выпадку перадача наяўных грошай адбывалася сам-насам. То бок пра гэтыя нібыта меўшыя месца факты гаворыць выключна адзін чалавек. Сам жа Бабарыка В. Д. у сваіх паказаннях гаворыць, што такіх дзеянняў з наяўнымі грашамі не здзяйсняў. Ніякіх іншых доказаў прыняцця ім наяўных грашовых сум не пададзена.

Атрымліваецца, абвінавачанне ў атрыманні наяўных грашовых сродкаў заснаванае ў кожным асобным выпадку на паказаннях аднаго чалавека.

Якія гэта выпадкі?

1) Перадача 850 850 000 рублёў у 2008 годзе – дывідэнды, атрыманыя Радзецкай ад прыбытку ТАА «Агенцтва гандлю ў растэрміноўку».

У абвінавачанні сцвярджаецца (са стар. 33), што Дабралёт, дзейнічаючы па даручэнні Бабарыкі, у сваім службовым кабінеце ў 2008 атрымаў ад Харлановіча незаконную ўзнагароду ў доларах ЗША на суму, эквівалентную 850 850 000 недэнамінаваным рублям, якія Харлановічу па ўказанні Дабралёта перадала Радзецкая пасля іх атрымання па выніках размеркавання прыбыткі ТАА “Агенцтва гандлю ў растэрміноўку”. Атрыманыя грашовыя сродкі Дабралёт даставіў у службовы кабінет Бабарыкі і аддаў іх Бабарыку.

Радзецкая растлумачыла, што ў суправаджэнні Харлановіча зняла ў банку налічаную ёй суму дывідэндаў, памяняла яе на замежную валюту, потым перадала Харлановічу, той аднёс у кабінет Дабралёту. 

Харлановіч даў аналагічныя сведчанні і растлумачыў, што ў кабінеце перадаў грошы Дабралёту. 

Дабралёт пра дакладныя дзеянні Радзецкай не асвядомлены, але пацвердзіў, што Харлановіч прынёс яму грошы.

Радзецкая не згадвала пра Бабарыку ў адносінах да гэтай сітуацыі (як і ў адносінах да яе ўдзелу ў ТАА “Агенцтва гандлю ў растэрміноўку” у цэлым). 

Харлановіч паказаў, што прынесці грошы яму сказаў Дабралёт, а як Дабралёт распарадзіўся гэтымі грашамі, не ведае. Бабарыка ў яго сведчаннях фігурыруе толькі на ўзроўні здагадкі («у мяне было разуменне, што Дабралёт выконвае ўказанні Бабарыкі, таму што без Бабарыкі такія дзеянні не маглі здзяйсняцца»). 

Пра перадачу грошаў Бабарыку сцвярджае адзін толькі Дабралёт. Аднак ён не прыводзіць ніякіх доказаў таго, што такая перадача адбылася. І такіх доказаў не прыводзіць і бок абвінавачання. 

Пры наяўнасці падстаў для абгавору паказанняў 1 асобы відавочна недастаткова, каб прызнаць даказаным прыняцце Віктарам Бабарыкам дадзенай сумы.

2) Перадачы грашовых сродкаў Харлановічам, Герашчанкам, Марозавым, Дабралётам праз Бадзея ў 2017-2020 гадах.

У абвінавачанні сцвярджаецца, што не пазней за 28.03.2017 Бабарыка нібыта даручыў Бадзею, а Бадзей дасягнуў дамоўленасці з удзельнікамі ТАА “Прыватлізінг”, ТАА “Прававы дыялог” і ТАА “Сістэмы апрацоўкі інфармацыі, што апроч хабару ў форме безнаяўных пералікаў на рахункі “AUSTRUMU TILTS”, будзе перадавацца грашовая ўзнагарода ў наяўнай форме з частак прыбытку, што належаць ім асабіста, у тым ліку непрапарцыйна долям Харлановіча, Герашчанкі, Марозава, Дабралёта, агучыўшы, што наяўныя грошы трэба перадаваць яму (Бадзею) у яго кабінеце.

Удзельнікі кампаній праекта DELAY Харлановіч, Герашчанка, Марозаў, Дабралёт далі практычна аднолькавыя сведчанні пра тое, як перадавалі частку грашовых сродкаў, налічаных ім у выніку непрапарцыйнага размеркавання дывідэндаў.

Харлановічу прапанову непрапарцыйна размяркоўваць дывідэнды і аддаваць частку, перавышаючую яго долю, давёў Бадзей. Грошы Харлановіч перадаваў толькі Бадзею, і яму невядома, як Бадзей імі распараджаўся.

У дадзены час Харлановіч сцвярджае пра тое, што нібыта здагадваўся пра дачыненне да гэтага Бабарыкі, хоць ні ў яўцы з пакаяннем, ні ў першых допытах пра гэтыя свае здагадкі Харлановіч не згадваў.

Гэтаксама ж ад Бадзея даведаўся аб прапанове пра непрапарцыйнае налічэнне дывідэндаў і Герашчанка, і дакладна гэтак жа перадаваў Бадзею дывідэнды, што перавышаюць яго долю. Пры гэтым на працягу некалькіх гадоў ён лічыў атрымальнікамі Дабралёта (да яго сыходу з банка) і Бадзея, а пра Бабарыка нібыта «падазраваў». Прытым Герашчанка са службовымі асобамі банка зусім не ўзаемадзейнічаў.

Паказанні Марозава падобныя да сведчанняў Харлановіча і Герашчанкі, ён толькі дапоўніў, што да пачатку перадач Бадзей у яго цікавіўся, ці правамерна налічаць дывідэнды непрапарцыйна. А далей Марозаў здымаў грошы, змяняў іх на долары і  і аддаваў Бадзею. Пры далейшых перадачах грошай Марозаў не быў.

Дабралёту пра непрапарцыйнае налічэнне дывідэндаў таксама паведаміў Бадзей. Паводле слоў Дабралёта, яго інтарэсы пры гэтым не цярпелі, бо свае 15 % ён атрымліваў. Грошы Дабралёт перадаваў Бадзею. Бадзей нібыта казаў, што нясе грошы «на 6-ы паверх», чым даваў зразумець, што нясе іх Бабарыку, але Дабралёт не правяраў, Бадзей распараджаўся грашыма ў рэчаіснасці. Пры гэтым Дабралёт з атрыманых 2 млн, што перавышаюць яго долю, аддаў толькі 900 тысяч, а іншае засталося ў яго.

Пры даванні паказанняў Герашчанка і Марозаў падрабязна расказвалі пра кожны выпадак налічэння дывідэндаў, называлі сумы, якія налічваліся ім і якія перавышалі іх долі, разлічвалі іх у доларавым эквіваленце. Але ўсе іх паказанні – вытворныя ад пратаколаў агульных сходаў, з якімі яны азнаёміліся на следстве. То бок Герашчанка і Марозаў расказвалі не пра падзеі, якія помняць, а пра тое, як яны на падставе пратаколаў вылічылі суму хабараў. Самі ж акалічнасці перадач грашовых сродкаў Бадзею ў кожным пэўным выпадку ні Герашчанка, ні Марозаў не апісвалі, а толькі ў агульным расказвалі, як гэта магло адбывацца і калі (цягам двух тыдняў пасля пераліку дывідэндаў). З гэтага варта, што дакладных звестак пра перададзеныя Бадзею сумы і факты перадач няма.

Такім чынам, Харлановіч, Герашчанка, Марозаў, Дабралёт сведкамі таго, што адбывалася далей з перададзенымі імі грашовымі сродкамі не былі, і нават не ведалі пра гэта дакладна ад іншых. Усё, што яны могуць сказаць пра дачыненне да атрымання грошай Бабарыкам, – гэта толькі іх здагадкі, якія некаторыя агучылі бліжэй да канца следства.

Што да Бадзея, то згодна яго паказанням, ён атрыманыя грошы перадаваў Бабарыку, а праз нейкі час Бабарыка перадаваў яму частку гэтых грошай. Ён нават не можа дакладна паказаць, якія сумы быццам перадаваў, бо ён іх ніколі не пералічваў і ніякага ўліку не вёў.

Якіх-небудзь пацверджанняў сваім паказанням пра перадачу грошай Бабарыку Бадзей прывесці не можа. 

Пры наяўнасці падстаў для абгавору паказанняў 1 асобы відавочна недастаткова, каб прызнаць даказаным прыняцце Віктарам Бабарыкам пералічаных у абвінавачанні сум.

Апроч таго, следствам не высветленыя прычыны, па якіх выраблялася непрапарцыйнае размеркаванне дывідэндаў у 2017-2020 гадах у кампаніі DELAY і, у прыватнасці, прычыны згоды латвійскай кампаніі — удзельніка, у якой у самым канцы 2016 гады сталі ўдзельнікамі Сцяпанаўс і Шаўчук, на тое, каб гэтай латвійскай кампаніі налічалася дывідэндаў менш, чым яна магла б атрымаць. Храналагічна гэта ішло ўслед за падарожжам Шабана і Шаўчука на Кіпр для ліквідацыі афшорных кампаній і кампаніі “BUSINESS RENOVATION INVESTMENT” LTD, якая на той момант валодала кампаніяй SIA “Baltijas Investiciju Grupa”. З прычыны таго, што доля “BUSINESS RENOVATION INVESTMENT” LTD у SIA “Baltijas Investiciju Grupa” давала права на атрыманне дывідэндаў ад SIA “Baltijas Investiciju Grupa” у значных сумах, то купля долі “BUSINESS RENOVATION INVESTMENT” LTD у SIA “Baltijas Investiciju Grupa” Сцяпанаўсам і Шаўчуком прыкладна ў роўных долях, за якія кожны заплаціў каля 1,5 тысячы еўра, відочна неэквівалентна рынкаваму кошту доляў.

З усяго даследаванага можна зрабіць выснову: непрапарцыйнае размеркаванне дывідэндаў за кошт змяншэння долі латвійскай кампаніі, уласнікамі якой незадоўга да гэтага сталі Сцяпанаўс і Шаўчук, з’яўлялася формай разліку за долі ў SIA “Baltijas Investiciju Grupa” з мінулымі ўласнікамі. 

У такім разе гэтыя сродкі, якія перадавалі Бадзею ўдзельнікі кампаній праекта DELAY, не было патрэбы перадаваць Бабарыку, бо яны прызначаліся мінулым уласнікам афшорных кампаній, да ліку якіх Віктар Бабарыка не адносіўся.

3) Перадачы грашовых сродкаў Марозавым Бабарыку.

Марозаў адзіны з удзельнікаў кампаній DELAY, хто сцвярджае пра перадачу грошай непасрэдна Бабарыку. Як растлумачыў Марозаў, па прапанове Бадзея пад канец 2018 года ён увайшоў у склад ТАА «Прыватлізінг» з умовай наступных перадач сум налічаных яму дывідэндаў. У 2020 годзе на Марозава было размеркавана каля 650 000 рублёў прыбытку за 2019 год, якія Марозаў памяняў на еўра, дадаў частку сваіх і нібыта перадаў праз некалькі дзён у кабінеце Бабарыкі 190 000 еўра. Таксама Марозаў успомніў выпадак, калі перадаваў Бабарыку 1100 долараў, налічаных у якасці бонуса. Прытым першапачаткова ён хацеў іх перадаць Бадзею, але той сказаў пакінуць яму 1100 долараў, а 1100 – аднесці Бабарыку.

Усе вышэйпададзеныя Марозавым сведчанні таксама ніякімі іншымі доказамі не пацверджаны.

Абінавачанне ў прыняцці грашовых сродкаў у наяўнай форме (“Актыўлізінг”)

Абінавачанне сцвярджае (стар.44), што Кузьміч, які дзейнічаў па даручэнню Бабарыкі, у перыяд з 27.03.2017 па 31.04.2020 атрымаў ад Кабяка ў некалькі прыёмаў незаконную ўзнагароду на суму не меней за 910 000 долараў ЗША, якія ў гэты перыяд у некалькі этапаў па ўказанні Бабарыкі аддаў у распараджэнне Бабарыку.

Пра перадачу наяўных грашовых сродкаў ад ТАА «Актыўлізінг» у 2017-2020 гадах вядома са словаў Кабяка і Кузьміча і часткова Дразда. Больш ніводны з абвінавачаных ці сведкаў пра такія дзеянні не казаў і нічога не ведае, іншых пацверджанняў ім у справе няма.

Кабяк сцвярджае, што перадачу наяўных сродкаў нібыта ініцыяваў Бабарыка на сустрэчы з ім у 2016 годзе, калі Кабяку было прапанавана выкупіць долю «Compartners OU» (75 %) у ТАА «Актыўлізінг» за 50 тысяч долараў. Гатоўка павінна была перадавацца ў кошт раней існаваўшага абавязання па пераліку дывідэндаў, а асобай, якая павінна быў прымаць гатоўку, быў названы Кузьміч.

Паказанні Кабяка пра самі перадачы грашовых сродкаў Кузьмічу маюць адпаведны змест: ён звязваўся з Кузьмічом, апавяшчаў пра запланаваныя выплаты дывідэндаў, здымаў дывідэнды, канверсаваў у долары і перадаваў Кузьмічу ў яго кабінеце. Ніякіх дадатковых дэталяў перадач грошаў Кузьмічу Кабяк не расказвае. 

Кузьміч гэта пацвярджае, кажучы, што Кабяк прывозіў грошы і перадаваў яму з рук у рукі, а Кузьміч у той жа дзень адносіў іх Бабарыку. Праз нейкі час Бабарыка запрашаў Кузьміча і даваў яму частку грашовых сродкаў – у раёне 10-15 тысяч долараў, а таксама грашовыя сродкі для ўзнагароды Дразда – да 5 тысяч. Кузьміч перадаваў Дразду яго долю, той разумеў, што гэта яго ўзнагарода за працу. Сведкаў такога роду сустрэч Кузьміча з Бабарыкі не было.

Дрозд пра ўсе гэтыя падзеі ведае толькі са словаў Кузьміча, што сведчыць пра адсутнасць даказальнага значэння ў гэтых паказанняў. Таксама Дрозд пацвердзіў, што атрымліваў ад Кузьміча грашовую ўзнагароду, але такую ж узнагароду ён атрымліваў і раней, яшчэ прыкладна з 2010, калі ў ТАА «Актыўлізінг» з’явіўся прыбытак і задоўга да перадач Кабяком наяўных грошай.

Такім чынам, у нібыта меўшых месца перадач наяўных грошай Кузьмічом Бабарыку няма ніякіх сведкаў і ніякіх аб’ектыўных доказаў. Нішто ў справе не паказвае дакладна, што такія перадачы ў рэчаіснасці былі. Нішто не паказвае і на тое, што калі-небудзь Бабарыка абмяркоўваў з Кабяком перадачу наяўных грашовых сродкаў у якасці хабару.

У той жа час, сцвярджаючы пра тое, што павінен быў перадаваць 75% ад размеркаванага прыбытку, Кабяк пры гэтым паказвае, што:

першае, у якасці дывідэндаў налічаўся не ўвесь прыбытак, а зыходзячы з таго, якую суму можна выдаткаваць, не парушыўшы бяспечнага функцыяніравання бізнесу. То бок магло быць размеркавана і 10 %, і 30 % прыбыткі, але ніколі не 100%. 

другое, часам Кабяк не перадаваў дывідэндаў па нейкіх асабістых матывах: прыкладам, у 2018 годзе Кабяк займаўся пытаннямі прыдбання сабе жылля, таму ў 2018 і 2019 было выплачана менш. 

трэцяе, Кабяк па нейкіх прычынах увесь час «акругляў» перадаваныя сумы без якой-небудзь сістэмы: прыкладам, 20.06.2019 Кабяк нібыта павінен быў перадаць 249 009 долараў, але самастойна акругліў суму да 200 000 долараў, бо яму самому патрэбныя былі грошы. 02.04.2020 ён быў павінен перадаць 361 760 долараў, акругліў суму да 450 000 долараў, «бо раней перадаў на 50 000 долараў менш». Але відавочна ў дадзеным выпадку Кабяк перадаў больш, чым павінен быў, на 90 000 долараў. 

Гэта можа сведчыць якраз пра тое, што Кабяку не ставіліся цвёрдыя ўмовы перадачы хабараў у адсотку ад атрыманага прыбытку, а адбываўся выкуп долі – то бок была вызначана агульная сума, якую Кабяк павінен быў аддаць, і ён сам вызначаў, якімі часткамі і калі яе аддаваць.

Матывы Кабяка для абгавору

1) Снятие ареста со счета “Активлизинг”

Постановлением от 1 июля 2020 наложен арест на денежные средства на счетах ООО “АктивЛизинг” в трех банках – “Белгазпромбанк”, “ПаритетБанк” и банк “БелВЭБ”.

Ходатайство Кобяка от 17 июля 2020 о предоставлении ООО “АктивЛизинг” возможности открыть отдельный счет в каком-либо банке Республики Беларусь, на который со счетов фирмы перечислить 910 000 долларов, чтобы ООО “АктивЛизинг” имело возможность продолжать хозяйственную деятельность и сохранить рабочие места, поскольку аресты счетов компании не позволяют выполнять обязательства перед работниками и контрагентами. Просил отменить арест счетов ООО “АктивЛизинг” для нормальной жизнедеятельности организации (т. 9 л.д.55).

Постановление от 20 июля 2020 следователя об отказе в удовлетворении ходатайства (в томе 9 на л.д.57 ).

Позднее Кобяк сменил позицию (признал дачу взятки). Арест со счетов снят.

2) Опасения отъёма доли в ООО “Активлизинг”

С момента задержания в начале июля 2020 года по конец сентября 2020 года, то есть в течение почти 3-х месяцев, в рамках которых состоялось 8 допросов, Кобяк ничего не говорил про передачу денег в качестве взятки и тем более про передачу Виктору Бабарико.

Из его показаний следовало, что в 2008 году он искал инвестора для развития ООО “Активлизинг”, в котором являлся учредителем. Инвестором выступила эстонская компания COMPARTNERS, которой он продал большую часть своей доли, после чего инвестор привлёк финансирование. Руководителем эстонской компании COMPARTNERS был Александр Равинский, брат супруги Кузьмича, который являлся заместителем председателя ОАО “Белгазпромбанк”. А в 2016 году COMPARTNERS решила выйти из состава ООО “Активлизинг”, в связи с чем Кобяк выкупил её долю, реальную стоимость которой они определили больше 1 миллиона долларов, но поскольку у Кобяка не было такой суммы, то в договоре купли-продажи доли указали незначительную стоимость, а оставшуюся часть Кобяк должен был отдавать Кузьмичу наличными, источником которых являлись дивиденды, которые Кобяк будет получать в ООО “Активлизинг”. То есть передачу наличных денег объяснял расчётом по сделке выкупа им доли COMPARTNERS в ООО “Активлизинг”. Это же следовало из первоначальных показаний Кузьмича.

Во время допроса 29 сентября 2020 года (т. 9 л.д. 133) Кобяку была предъявлена выписка из статьи 11 Закона от 22.07.2003 “О валютном регулировании и валютном контроле”, исходя из которой запрещается использование иностранной валюты при проведении валютных операций между резидентами (т. 9 л.д. 134).

В ходе продолжения допроса факт использования иностранной валюты в расчётах при выкупе Кобяком доли COMPARTNERS в ООО “Активлизинг” преподнесены Кобяку как сделка, нарушающая закон. 

После чего ему была предъявлена выписка из ст. 170 Гражданского кодекса о последствиях сделки, совершение которой запрещено законодательством. Там говорилось, что такая сделка ничтожна и в случае исполнения сделки обеими сторонами в доход Республики Беларусь взыскивается все полученное ими по сделке (т. 9 л.д. 135). 

А поскольку фраза “всё полученное по сделке” для Кобяка очевидно означала ни что иное как купленную им у COMPARTNERS долю в ООО “Активлизинг”, то предъявлением ему выписок двух этих правовых норм у него было сформировано мнение о том, что в доход государства может быть взыскана не только переданная им Кузьмичу оплата за долю, но и сама доля, купленная Кобяком. Доля в одной из крупнейших лизинговых компании, стоимость которой теперь измеряется миллионами долларов. 

Ознакомившись с выпиской из ст. 170 ГК про возможность взыскания доли в компании, Кобяк затруднился далее комментировать и попросил время на общение с адвокатом, в связи с чем допрос прекращён.

Опасение утраты купленной доли, то есть фактически разрушения бизнеса, привело к тому, что со следующего же допроса от 5 октября 2020 года Кобяк уже признает вину по ч. 2 ст. 431 УК и заявляет о том, что он валютой не по сделке рассчитывался, а давал взятку Бабарико через Кузьмича. Ну и заодно дивиденды, которые с 2009 по 2016 в безналичном порядке перечислялись в COMPARTNERS как участнику ООО “Активлизинг”, тоже стали взяткой – якобы за благоприятное решение вопросов о кредитовании банком ООО “Активлизинг”.

А чтобы Кузьмич согласился с тем, что передаваемые Кобяком деньги за выкуп доли в уставном фонде ООО “Активлизинг” – это передача взятки, следствие принимает показания Кузьмича о том, что он все деньги относил Виктору Бабарико, и Кузьмичу эти деньги не вменяются. 

При таких обстоятельствах считать доказанной передачу денежных средств Виктору Бабарико нет никаких оснований.

Абвінавачанне ў стварэнні і кіраўніцтве арганізаванай злачыннай групай.

У абвінавачанні сцвярджаецца, што Бабарыка В. Д., з’яўляючыся старшынём праўлення ААТ “Белгазпрамбанк”, стварыў з супрацоўнікаў банка арганізаваную злачынную групу (АЗГ) і кіраваў ёю з 2004 па 2020 год “падчас ажыццяўлення злачыннай дзейнасці па прыняцці хабару” пад маркай дывідэндаў за спрыяльны развязак пытанняў.

Якія прыкметы прадуглеждвае АЗГ, як яны апісаны ў абвінавачанні, ці пацвярджаюцца яны

У сілу ч. 1 арт. 18 КК пад здзяйсненнем злачынства арганізаванай групы варта разумець наўмысны ўдзел у ім двух ці больш за асоб, якія папярэдне аб’ядналіся ў кіраваную ўстойлівую групу для супольнай злачыннай дзейнасці.

Значыць, даказванню падлягае сукупнасць прыкмет АЗГ, а менавіта: папярэдняя аб’яднанасць у групу для супольнай злачыннай дзейнасці, кіруемасць групы, устойлівасць групы.

Паняцце “папярэдняй аб’яднанасці” раскрываецца ў пастанове Пленума Вярхоўнага Суда Рэспублікі Беларусь ад 25.09.2003 N 9 (рэд. ад 31.03.2016) «Пра судовую практыку па справах аб злачынствах, звязаных са стварэннем і дзейнасцю арганізаваных груп, банд і злачынных арганізацый». 

Паводле ч. 2 п. 2 гэтай пастановы Пленума папярэдняя аб’яднанасць арганізаванай групы азначае здзяйсненне мэтанакіраваных дзеянняў па яе стварэнні, фарміраванні структуры, вызначэнні месца і ролі (размеркаванню функцый) кожнага ўдзельніка. Пра папярэднюю аб’яднанасць злачыннай групы могуць сведчыць, у прыватнасці, планаванне злачыннай дзейнасці, узгодненасць дзеянняў суўдзельнікаў.

У абвінавачанні Віктару Бабарыку ставіцца, што ён кіраваў АЗГ з 2004 года па 2020 год. Тым самым абвінавачанне сцвярджае, што з 2004 існавала АЗГ (нельга ж кіраваць тым, што не існуе).

Але калі АЗГ існавала з 2004 года, то хто ў яе ўваходзіў? Адзін Бабарыка В. Д. уяўляў сабою АЗГ, ці ён з Кузьмичом, ці з кім? І як адбылося аб’яднанне ў злачынную групу ў 2004, калі ў абвінавачанні першая нарада, на якой нібыта абмеркавана супольная дзейнасць, датаваная восенню 2008 года.

Такім чынам, сцверджанне пра кіраўніцтва Віктарам Бабарыкам АЗГ з 2004 года носіць адвольны характар.

У абвінавачанні таксама апісаныя нейкія дзеянні па “фарміраванні ядра злачыннай групы” у перыяд з 2004 па 2008 год. Пры гэтым сярод іх не прыводзіцца ніводнага супольнага злачыннага дзеяння, што стварае аб’ектыўны бок атрымання хабару, а апісаныя толькі ўзаемадзеянні двух асоб: Бабарыка — Кузьміч, Бабарыка — Дабралёт, Бабарыка — Сяляўка, Сяляўка — Шабан, і такія ўзаемадзеянні не складаліся з абмеркавання супольнай злачыннай дзейнасці, таму не могуць лічыцца стварэннем АЗГ. 

У сілу п. 4 памянёнай пастановы Пленума мэтай арганізаванай групы з’яўляецца супольная злачынная дзейнасць, разлічаная, зазвычай, на працяглы перыяд часу і нявызначанае па працягласці здзяйсненне розных злачынстваў або аднаго, але злачынства, якое працягваецца, (прыкладам, крадзяжу).

У абвінавачанні сцвярджаецца, што не пазней за 23.11.2008 Бабарыка супольна з Сяляўкам абмеркаваў з Кузьмічом, Шабаном, Ільясюком, Дабралётам супольную злачынную дзейнасць — сістэматычнае атрыманне хабараў ад прадстаўнікоў ТАА “Белгандальтэхналогіі” і ТАА “Актыўлізінг” пад маркай удзелу падкантрольных Бабарыку В. Д. замежных арганізацый у размеркаванні прыбытку паказаных суб’ектаў.

Аднак такая трактоўка названай нарады не адпавядае рэчаіснасці і аспрэчваецца паказаннямі абвінавачаных, дадзенымі ў судовым пасяджэнні.

Так, Кузьміч у судовым пасяджэнні паказаў, што на нарадзе 2008 сутнасць супольных злачынных дзеянняў і пэўна дзейнасць Кузьміча не абмяркоўвалася, не абмяркоўвалася прыняцце хабараў за здзяйсненне дзеянняў супраць інтарэсаў службы ці на карысць хабарадаўцу; не было ніякай структураванасці. Умова, што нехта павінен здзяйсняць пэўныя дзеянні ў складзе арганізаванай злачыннай групы як умову захавання яго на пасадзе, не ставілася.

Ільясюк у судовым пасяджэнні паказаў, што на нарадзе ў 2008 годзе з боку Бабарыкі і Сяляўкі ўказанні выконваць якія-небудзь дзеянні ў інтарэсах кампаній праекта DELAY не даваліся, не гаварылася ні пра патрэбу галасаваць пэўным чынам на карысць гэтым кампаніям на камітэтах, ні пра тое, што за гэта будзе грашовая ўзнагарода.

Шабан у судовым пасяджэнні паказаў, што на нарадзе 2008 роля кожнага не агучвалася, нікому дакладна заданняў не ставілася.  

Такія паказанні дазваляюць сцвярджаць, што нарада, з якой у абвінавачанні звязваецца аб’яднанасць людзей у АЗГ, такой не з’яўлялася, бо на ёй не абмяркоўвалася ні супольнае здзяйсненне злачынства, ні аб’яднанне для здзяйснення злачынства.

Таму прыкмету “папярэдняй аб’яднанасці ў АЗГ” прызнаць даказанай нельга, бо для гэтага няма аб’ектыўных падстаў. Фактычна, прыкмету аб’яднанасці абвінавачанне ўгледзела ў супольнай працы абвінавачаных у адным банку, што не адпавядае крытэрыям аб’яднанасці АЗГ, апісаным у пастанове Пленума (няма планавання супольных злачынных дзеянняў і г. д.). 

Зыходзячы з ч. 1 п. 3 памянёнай пастановы Пленума, для прызнання злачыннай групы кіраванай патрэбна, зазвычай, наяўнасць у яе складзе кіраўніка (некалькіх кіраўнікоў), які выконвае дзеянні па каардынацыі злачыннай дзейнасці дадзенай групы, кіраўніцтве ёю, падтрыманню ўнутрыгрупавой дысцыпліны, заснаванай на падначаленасці ўдзельнікаў групы яе кіраўніку, падмацаванай яго аўтарытэтам, прымусовай сілай і да т. п.

Аднак у штогадовых нарадах Віктара Бабарыкі з іншымі абвінавачанымі і ва ўзаемадзеянні Віктара Бабарыкі з абвінавачанымі па-за нарадамі адсутнічае кіроўнасць супольнай злачыннай дзейнасцю, бо ніхто з абвінавачаных не паведаміў, каб Віктар Бабарыка калі-небудзь даваў указанні пра тое, як галасаваць, якія развязкі прымаць, якія дзеянні здзяйсняць за хабар і што ўвогуле трэба здзяйсняць нейкія дзеянні за хабар. Наадварот, кожны з абвінавачаных у сваіх паказаннях падкрэсліваў, што яго ніхто ні пра якія дзеянні, а тым больш у абмен на хабар, не прасіў (ні так званыя хабарадаўцы, ні калегі па банку, ні Віктар Бабарыка), што ні з кім супольных дзеянняў у камітэтах банка не абмяркоўваў, тым больш не абмяркоўваў дзеянні ў інтарэсах якіх-небудзь суб’ектаў гаспадарання. Усе абвінавачаныя ў сваіх паказаннях паведамілі, што развязкі прымалі па ўласным меркаванні, зыходзячы са свайго прафесійнага меркавання і эканамічных інтарэсаў банка.

Кузьміч у судовым пасяджэнні пацвердзіў паказанні, дадзеныя на следстве, пра тое, што «Ніколі, за ўсю маю працу ў Белгазпрамбанку Віктар Бабарыка аніразу не ўплываў і ні пра што не прасіў ні па адным развязку КУАП, ні па адным развязку па крэдытным камітэце. Ён не з’яўляўся ўдзельнікам ні першага, ні другога, ну прынамсі апошні час. Можа быць даўным-даўно з’яўляўся, але апошнія 10 гадоў дакладна не з’яўляўся і ніколі ніякія развязкі не абумаўляліся яго просьбамі».

Дабралёт у судовым пасяджэнні паказаў, што Бабарыка даручыў Дабралёту ўзаемадзеянне з Delay (але гэта даручэнне Дабралёт успрымаў як вынікаючае з яго службовых абавязкаў). З іншымі ўдзельнікамі арганізаванай злачыннай групы пра здзяйсненне супольных злачынных дзеянняў не дамаўляліся.

Ільясюк у судовым пасяджэнні паказаў, што Бабарыка лічыць кіраўніком арганізаванай злачыннай групы, таму што ён быў старшынём праўлення банка, то бок займаў больш высокую пасаду ў адносінах да іншых удзельнікаў.

Шабан у судовым пасяджэнні паведаміў, што кіраўніком арганізаванай злачыннай групы лічыць Бабарыку, таму што ён быў дзеючым старшынём праўлення. У той жа час, Бабарыка не прасіў рабіць якіх-небудзь дзеянняў у інтарэсах суб’ектаў гаспадарання. 

Бадзей паказаў у судзе, што з іншымі намеснікамі старшыні праўлення банка здзяйснення супольных дзеянняў на карысць Харлановіча, Герашчанкі, Дабралёта, Марозава, Кабяка ніколі не абмяркоўваў. Бабарыка яму не расказваў, якія ролі ў іншых намеснікаў старшыні праўлення.

Задойка ў судовым пасяджэнні адказаў, што “зразумеў, што ўваходзіў у арганізаваную злачынную групу, калі азнаёміўся з матэрыяламі справы”.

Таму нельга прызнаць даказаным і прыкмету кіроўнасці АЗГ.

Таксама зважаю на тое, што калі мела месца супольная злачынная дзейнасць арганізаванай групай па атрыманні хабараў і спрыяльным развязку пытанняў за хабары, якімі нібыта былі дывідэнды суб’ектаў гаспадарання, то чаму Віктару Бабарыку ставіцца ў якасці атрыманай уся сума дывідэндаў, што паступілі ад  кампаній праекта DELAY і ТАА “Актыўлізінг”, а іншым удзельнікам нібыта АЗГ такая ж сума не ставіцца, а ставяцца адносна невялікія сумы, якія паступілі на афшорныя кампаніі і прытым нават не ад “хабарадаўцаў”.

Больш за тое, нават дывідэнды ад ТАА “Актыўлізінг”, выплачаныя кампаніі COMPARTNERS у агульнай суме 783 083,38 долараў ЗША за перыяд з 2009 па 2016 ставяцца толькі Бабарыку В. Д., і не ставяцца не толькі іншым абвінавачаным-удзельнікам нібыта АЗГ, але нават не ставяцца Кузьмічу, які, як паказана ў абвінавачанні, арганізаваў рэгістрацыю COMPARTNERS і паставіў туды дырэктарам брата сваёй жонкі, кантраляваў паступленне дывідэндаў на разліковы рахунак COMPARTNERS і кіраваў гэтым рахункам, прытым COMPARTNERS  у абвінавачанні названа як кампанія, падкантрольная Кузьмічу.

Нават у выпадку, калі б па дадзенай справе было даказана існаванне АЗГ, то такі дыферэнцыяваны падыход да стаўлення сумы хабараў мог бы казаць толькі пра адно: гэта выкарыстоўваецца як спосаб прымусу абвінавачаных да жаданых для следства і дзяржаўнага абвінавачання сведчанням супраць Бабарыкі (у выпадку адмовы абгаворваць Віктара Бабарыку абвінавачаным могуць паставіць суму нібыта атрыманых хабараў салідарна з Бабарыкам, то бок агульную суму на ўсіх, як гэта і павінна было б быць у выпадку атрымання хабару АЗГ).

Такім чынам, па выкладзеных падставах абвінавачанне ў часткі стварэння і кіраўніцтва арганізаванай злачыннай групай з’яўляецца неабгрунтаваным.

Іншыя дзеянні, звязаныя з абвінавачаннем з АЗГ

1. У абвінавачанні таксама ставіцца Віктару Бабарыку (стар.19-20), што нібыта ён праз грамадзянаў Латвіі Аляксейса Сцяпанаўса і Аляксандрса Растоўса ажыццяўляў кіраванне рахункамі SIA “Baltijas Investiciju Grupa”, рэарганізацыю ў 2017 годзе SIA “Baltijas Investiciju Grupa” у SIA “Latvijas Investiciju Agentura “Austrumu Tilts”, установу ў 2018 годзе AS “MBC Investments” і кіраванне рахункамі гэтых кампаній.

Аднак абвінавачанне не пацвярджаецца фактамі і заснавана толькі на неканкрэтызаваных словах Дабралёта і Шаўчука, якія ў пазначанай частцы абвінавачанне не даказваюць, паколькі:

1) з думкі спецыяліста (юрыдычнага заключэння прысяжнага адваката Латвійскай Рэспублікі) ад 18.05.2021, складзенага на падставе дадзеных Рэгістра прадпрыемстваў Латвіі, угледжваецца, што:

— сябра праўлення SIA “Baltijas Investiciju Grupa” прызначаецца на пасаду развязкам сходу ўдзельнікаў ТАА (стар. 7-8 заключэння).

— адзіным удзельнікам SIA “Baltijas Investiciju Grupa” у перыяд з 11.04.2002 па 26.06.2008 з’яўлялася амерыканская кампанія Cornell Financial Holding LLC, якая як удзельнік і была ўпаўнаважана прызначыць выканаўчага дырэктара Барыса Лупо і сябра праўлення Аляксейса Сцяпанаўса (стар. 8-9 заключэння).

— выканаўчы дырэктар SIA “Baltijas Investiciju Grupa” Барыс Лупо з 11.04.2002 па 09.09.2005 і сябра праўлення Аляксейс Сцяпанаўс з 11.06.2007 па 26.06.2008 былі падсправаздачныя ўдзельніку SIA “Baltijas Investiciju Grupa” — амерыканскай кампаніі Cornell Financial Holding LLC.

— сябра праўлення ТАА павінен кіравацца палажэннямі Статута і развязкамі сходу ўдзельнікаў ТАА. Указанні, думкі і парады трэціх асоб, якія не з’яўляюцца ўдзельнікамі ТАА, не з’яўляюцца абавязковымі для сябра праўлення ТАА, і сябра праўлення не павінен іх выконваць (стар. 7 заключэння).

2) з выпіскі ад 13.05.2021 з Рэгістра прадпрыемстваў Латвійскай Рэспублікі ў дачыненні SIA “Baltijas Investiciju Grupa” угледжваецца, што:

— з 27.12.2016 удзельнікамі ТАА “Балтияс інвестыцыю група” з’яўляюцца Аляксейс Сцяпанаўс (доля у статутным фондзе 1422 еўра) і Дзмітрый Шаўчук (доля ў статутным фондзе 1423 еўра);

— сапраўднымі выгадаатрымальнікамі ТАА “Балтыяс інвестыцыю група” паказаныя Аляксейс Сцяпанаўс і Дзмітрый Шаўчук;

— частка ТАА “Балтыяс інвестыцыю група” далучана да ALDI Projects AS у 09.02.2021, то бок кіраванне і прыняцце развязкаў у дадзенай кампаніі ажыццяўляецца без удзелу В. Д. Бабарыкі ў перыяд яго знаходжання пад вартай.

Апроч таго, з матэрыялаў крымінальнай справы вядома, што:

— шэраг дамоў з SIA “Baltijas Investiciju Grupa” падпісаны ў Рызе (Латвія), куды прадстаўнікі беларускіх суб’ектаў гаспадарання непасрэдна выязджалі для падпісання з Сцяпанаўсом, з яго ж удзелам у Рызе праводзіліся агульныя сходы ўдзельнікаў, пры гэтым ніхто не сказаў, што ездзіў туды па даручэнню Віктара Бабарыкі.

— у банкаўскай ячэйцы Дабралёта С. М. была знойдзеная пячаць SIA «Baltijas Investiciju Grupa».

Абарона тройчы цягам судовага працэсу заступнічала аб непасрэдным выкліку судом і допыце грамадзянаў Латвіі Аляксейса Сцяпанаўса і Аляксандрса Растоўса. Аднак суд адмовіў, спасылаючыся як на адсутнасць дадзеных гэтых грамадзянаў, гэтак і на тое, што органам следства накіроўвалася даручэнне ў парадку міжнароднай прававой дапамогі і на яго атрымана адмова, і што суд не мае магчымасці самастойна выклікаць гэтых грамадзянаў.

Разам з тым, як высветлілася, даручэння ў парадку міжнароднай прававой дапамогі не мела ў сабе просьбу пра ўручэнне позвы ці пра выклік у беларускі суд латвійскіх грамадзянаў, іх дадзеныя пададзеныя абаронай з матэрыялаў крымінальнай справы, а таксама ўказана, што зыходзячы з пункта 2 артыкула 1 Дамовы паміж Рэспублікай Беларусь і Латвійскай Рэспублікай пра прававую дапамогу і прававыя адносіны па грамадзянскіх, сямейных і крымінальных справах (падпісаны ў г.Мінску 21.02.1994) грамадзяне аднаго Дамоўнага Боку маюць права свабодна і бесперашкодна звяртацца ў суды, у кампетэнцыю якіх  уваходзяць крымінальныя справы, могуць выступаць у іх, ажыццяўляць іншыя працэсуальныя дзеянні на тых умовах, што і ўласныя грамадзяне. Дадзеная норма давала падставы суду выклікаць грамадзянаў Латвіі для допыту непасрэдна.

Паколькі судом грамадзяне Латвіі не выкліканыя і не дапытаныя, то ўлічваючы, што абвінавачаны не абавязаны даказваць невінаватасць, акалічнасці, пададзеныя ў абвінавачанні, пра здзяйсненне Віктарам Бабарыкам нейкіх дзеянняў праз А. Сцяпанаўса павінны прызнавацца недаказанымі (з прычыны таго, што Бабарыка іх не пацвердзіў, Сцяпанаўс пра іх не дапытваўся).

2. Няма падстаў ставіць Бабарыку В. Д. ініцыятыву стварэння афшорных кампаній і яе рэалізацыю.

У абвінавачанні сцвярджаецца, што для стварэння заканспіраванага механізма пераводу хабараў на падкантрольныя рахункі былі зарэгістраваны афшорныя кампаніі.

Першае, чаму адхіленая версія, што афшорныя кампаніі створаны не для атрымання хабараў, а для вядзення бізнесу?

Другое, большасць абвінавачаных упершыню даведаліся пра стварэнне афшорных кампаній на нарадзе 2008 года, на якой была агучаная магчымасць атрымання дадатковага прыбытку. 

Акалічнасці правядзення гэтай нарады і змест таго, што там гаварылася, абвінавачаныя выкладаюць па-рознаму. 

Прыкладам, Кузьміч кажа, што для атрымання гэтага дадатковага прыбытку прапанавалася стаць уласнікамі афшорных кампаній, якія б мелі долі ў ТАА «Белгандальтэхналогіі» (самі кампаніі не называліся). На нарадзе Кузьміч толькі выказаў сваю згоду, а дакументы на кампанію і банкаўская картка яму былі перададзены пазней, прытым пра перадачу дакументаў і карткі іншым удзельнікам нарады ён не быў інфармаваны і не абмяркоўваў гэта з імі. Ільясюк і Задойка таксама паказалі, што карткі атрымалі ўжо пасля нарады. Прытым паводле слоў Задойкі, на нарадзе гаворка пра афшорныя кампаніі зусім не ішла, і механізм атрымання дадатковага прыбытку не выкладаўся. У той жа час Дабралёт сцвярджае, што атрымаў незапоўнены сертыфікат на кампанію Kingbrook Limited і банкаўскую карту непасрэдна падчас нарады.

Пры гэтым усе абвінавачаныя вылучаюць ролю Сяляўкі ў дадзенай нарадзе. 

Кузьміч кажа пра тое, што нарада была ініцыявана Бабарыкам ці Сяляўкам; паводле слоў Кузьміча, а таксама Ільясюка і Дабралёта, пра магчымасць атрымання дадатковага прыбытку на нарадзе расказвалі Сяляўка і Бабарыка (пры гэтым Кузьміч растлумачыў, што прапанову пра памеры доляў выказваў Сяляўка). 

Дабралёт паказвае, што менавіта Сяляўка выдаў яму на нарадзе сертыфікат і карту. 

Паводле слоў жа Задойкі, Сяляўка склікаў нараду, вёў яе, перадаў яму пасля банкаўскую карту і паведамляў пра паступленне на яе грошай, а каб Бабарыка ўвогуле выступаў на нарадзе, Задойка не помніць.

Як відаць, у паказаннях абвінавачаных пра гэтыя падзеі ёсць шмат супярэчнасцяў, тым часам як пра акалічнасці рэгістрацыі афшорных кампаній Дабралёт, Кузьміч, Ільясюк, Задойку нічога паведаміць не могуць. 

У той жа час, Шабан С. В. даў пра гэтыя акалічнасці больш дэталёвыя паказанні, з якіх угледжваецца яго дасведчанасць у дадзеным пытанні. Паводле сведчанняў Шабана, яшчэ ў 2007 годзе Сяляўка паведаміў яму пра магчымасць дадатковага заробку за кошт дывідэндаў, якія будуць паступаць на замежныя кампаніі і папрасіў звязацца з юрыстамі на Кіпры па пытаннях адкрыцця такіх кампаній. Шабан гэта і зрабіў, а надалей гэтымі пытаннямі займаўся Сяляўка. Пры гэтым Шабан перадаў яму 3000 долараў на выдаткі юрыстаў. І толькі пасля гэтага, пад канец 2008 адбылася нарада, якая таксама склікаў Сяляўка. Пасля сертыфікат на кампанію «Tazbar Limited» (без указання імя Шабана) і банкаўскую карту Шабану перадаваў Сяляўку, ён жа паведамляў пра першае і наступныя паступленні грошай.

На нарадзе ў 2016 годзе менавіта Шабан выказаў ініцыятыву закрыць афшорныя кампаніі з праходжаннем усіх юрыдычных працэдур, ён разам з Шаўчуком сустракаўся на Кіпры з юрыстамі кампаніі Mutual Trust і дамаўляўся пра ліквідацыю кампаній.

Як відаць, Шабан прызнае свой непасрэдны ўдзел у рэгістрацыі афшорных кампаній і іх ліквідацыі. Ён адзіная крыніца інфармацыі пра гэтыя працэдуры. І ў сваіх паказаннях ён нічога не кажа пра ўдзел у гэтым Бабарыкі В. Д.

З улікам жа паказанняў іншых абвінавачаных (пра тое, што Сяляўка ініцыяваў нараду ў 2008 годзе, выступаў на ёй, раздаваў карткі і дакументы, паведамляў пра паступленне грошай), выяўна вынікае, што менавіта Сяляўка быў ініцыятарам стварэння афшорных арганізацый і атрымання дадатковага прыбытку ў выглядзе паступаючых дывідэндаў і сачыў за паступленнем такога прыбытку. 

Жардзецкий – прадстаўнік «Business Renovation Investment Limited» і «Compartners OU» у Беларусі, які дзейнічаў на падставе даверанасцяў ад гэтых арганізацый, даў паказанні, з якіх угледжваецца істотная роля Сяляўкі ў праектах банка. У прыватнасці:

– Сяляўка прапанаваў Жардзецкаму стаць прадстаўніком у Беларусі замежнай інвестыцыйнай кампаніі – «Business Renovation Investment Limited»;

– Сяляўка рыхтаваў усе дакументы, а Жардзецкі, ужо быўшы прадстаўніком, іх чытаў і падпісваў;

– Сяляўка пазнаёміў Жардзецкоага з Шаўчуком, каб таксама стаў рыхтаваць частку дакументаў для падпісання Жардзецкім (адначасна з Сяляўкам);

 – Сяляўка ці Шаўчук прапанаваў Жардзецкаму стаць прадстаўніком «Compartners OU».

Пасля смерці Сяляўкі ў 2011 годзе Жардзецкі меў зносіны па ўсіх пытаннях прадстаўлення «Business Renovation Investment Limited» і «Compartners OU» толькі з Шаўчуком. З Бабарыкам, які паводле абвінавачання нібыта стаў узначальваць арганізаваную злачынную групу пасля смерці Сяляўкі, Жардзецкі ніколі такіх пытанняў не абмяркоўваў. Пытанне спынення прадстаўлення інтарэсаў «Business Renovation Investment Limited» і «Compartners OU» Жардзецкі абмяркоўваў з Шаўчуком.

Якіх-небудзь аб’ектыўных дадзеных, што дазваляюць сцвярджаць, што пасля смерці Сяляўкі ў 2011 годзе якія-небудзь яго функцыі прыняў Бабарыка, няма. 

Наадварот, ёсць матэрыялы, што паказваюць на дачыненне да кіравання афшорнымі кампаніямі іншых асоб.

У матэрыялах справы і паказаннях неаднаразова згадваецца кампанія Mutual Trust, якая займалася як рэгістрацыяй афшорных кампаній, гэтак і іх ліквідацыяй. Калі зыходзіць з пададзеных бокам абвінавачання выпісак па рахунках «Business Renovation Investment Limited», нібыта атрыманых з Рэспублікі Кіпр, то аддалены доступ да рахункаў неаднаразова адбываўся з Нікасіі, то бок з месца знаходжання дадзенай кампаніі.

Той факт, што для ліквідацыі кампаній на Кіпр быў скіраваны Шабан, якраз сведчыць, што Бабарыка пра дзейнасць афшорных кампаній не быў інфармаваны і з кампаніяй Mutual Trust не ўзаемадзейнічаў. 

Пры гэтым, факт знаходжання ў банкаўскай ячэйцы Дабралёта З. М. пячаці SIA «Baltijas Investiciju Grupa», наяўнасці якой ў сябе сам Дабралёт не адмаўляў, можа сведчыць пра тое, што менавіта ён быў датычны да паступлення дывідэндаў на афшорныя кампаніі, у тым ліку і пасля смерці Сяляўкі.

Пра тое ж, што афшорныя кампаніі знаходзіліся ў вядзенні Бабарыкі, ніякіх аб’ектыўных доказаў няма. Больш за тое, і паказанняў іншых абвінавачаных па гэтай нагодзе практычна няма, і яны носяць характар здагадак.

3. Не даказана прыналежнасць Бабарыкі В. Д. кампаніі «Greenbell Limited», наяўнасць у яго якіх-небудзь правоў на кампаніі «Business Renovation Investment Limited» і SIA «Baltijas Investiciju Grupa» і ўдзел у іх дзейнасці.

«Бабарыка В. Д. …замацаваў за кожным з удзельнікаў групы замежныя кампаніі, на рахункі якіх у перыяд з 25.11.2008 па 22.12.2015 рабілі сумы незаконнай грашовай узнагароды… а за сабой пакінуў – кампанію «Greenbell Limited».

Сцверджанне пра тое, што Бабарыка В. Д. «пакінуў за сабой» кампанію «Greenbell Limited», будуецца выключна на некалькіх пісьмовых матэрыялах, што змяшчаюцца ў тамах 20-21, 22-23 і 106-108. З гэтых жа матэрыялаў бок абвінавачання ўскосна выводзіць дачыненне Бабарыкі В. Д. да дзейнасці кампаній «Business Renovation Investment Limited» і SIA «Baltijas Investiciju Grupa».

Аднак пералічаныя матэрыялы дапушчальнымі і дакладнымі доказамі не з’яўляюцца і паказаных акалічнасцяў пацвярджаць не могуць.

3.1) Матэрыялы, нібыта выяўленые на вонкавым цвёрдым дыску Toshiba, вынятым па месцы жыхарства Дразда Ў.Н. 

У томе 22 ёсць раздрукоўкі матэрыялаў, нібыта выяўленых на вонкавым цвёрдым дыску Toshiba s/n 117356MOSKM5, вынятым падчас ператрусу 11.06.2020 па месцы жыхарства Дразда (г. Мінск, вул. Лук’янавіча, 2-59). Паводле слоў Дразда Ў. Н., гэты вонкавы дыск яму  перадаў Бабарыка В. Д. 

Па змесце гэтыя раздрукоўкі ўяўляюць сабою нейкія сертыфікаты, заявы і анкеты для адкрыцця і абслугоўвання банкаўскага рахунку, у якіх згадваецца кампанія «Greenbell Limited», а таксама тэкставыя файлы без рэквізітаў, дамовы, што не маюць інфармацыі, што адносіцца да справы, табліцы з нейкімі лічбамі.

Пры аглядзе вонкавага дыска на выніку 11.06.2020, гэтак як і пры даследаванні яго ў судовым пасяджэнні 03.05.2021 пералічаных матэрыялаў на ім не выяўлена. Файлы, якія агледжаны на дыску, маюць іншы змест, не звязаны з паданым абвінавачаннем (прыкладам, звесткі пра аўкцыёны па куплі карцін).

Аднак у справе ёсць пратакол паўторнага агляду ад 09.07.2020, падчас якога нібыта знята выява з вонкавага дыска, потым выраблены агляд гэтай выявы, на ім з выкарыстаннем нейкай праграмы адноўлена яго змесціва, і ў гэтым адноўленым змесціве нібыта выяўлены файлы, якія потым надрукаваныя і змешчаныя ў т. 22-23 справы.

Такі спосаб атрымання доказаў з’яўляецца відочна недапушчальным.

1) У пратаколе паказана, што агляд вырабляўся з удзелам спецыяліста –  галоўнага эксперта 3 сектары 5 аддзела ОТУ Бондарава Ю. В.

Аднак, прызнаўшы неабходнасць спецыяльных ведаў для агляду вонкавага дыска, орган следства не забяспечыў выканання патрабаванняў КПК пры ўдзеле спецыяліста, бо ад дадзенай асобы не атрымана дакументаў, што пацвярджаюць яго спецыяльную кваліфікацыю (такі абавязак спецыяліста прадуглежданы ч. 2 п. 3 арт. 62 КПК).

Пры гэтым спецыяліст паводле ч. 1 арт. 62 з’яўляецца не зацікаўленай ў зыходзе крымінальнай справы асобай. Прыцягнутая ж для агляду асоба з’яўляецца супрацоўнікам дзяржаўнага органа – КДБ, які ў тым ліку праводзіць следства па справе, што не гарантуе яго незалежнасці і аб’ектыўнасці.

2) Для стварэння выявы дыска і аднаўлення файлаў скарыстана праграмнае забеспячэнне AccessDataFTK Imager 3.2.0.0 і R-Studio Network 8.10.173987. Ніякіх звестак пра характарыстыкі дадзеных праграм і пра наяўнасць ліцэнзіі на іх выкарыстанне не пададзена. Такім чынам, няма пацверджанняў таго, што скарыстаныя праграмы забяспечваюць аднаўленне файлаў без мадыфікацый ці выключаюць такія мадыфікацыі. 

3) Агляду фактычна падпаў не вонкавы дыск, а змесціва кампьютара следчага, на які скапіравана выява вонкавага дыска. Дэталёвы шлях капіравання (куды, у якія папкі) пры гэтым не паказаны. То бок няма ніякіх гарантый таго, што агляд вырабляўся толькі ў дачыненні скапіраванай выявы дыска, і яго прадметам не сталі іншыя файлы, што змяшчаюцца на кампьютары следчага. Праверыць, адкуль сапраўды паходзяць файлы, якія падпадалі агляду, немагчыма.

4) Фактычна вырабленыя маніпуляцыі аглядам не з’яўляюцца, бо выраблена не проста апісанне змесціва дыска (што і з’яўляецца аглядам), а шматлікія ператварэнні гэтага змесціва. Пры падобных акалічнасцях выяўна патрабавалася правядзенне экспертызы, то бок даследавання з дэталёвым апісаннем яго ходу, а таксама скарыстаных сродкаў, метадаў, выяўленых істотных уласцівасцяў (прыкмет) аб’ектаў, атрыманых вынікаў, як таго патрабуе арт. 236 КПК. Аднак па незразумелых прычынах кампьютарна-тэхнічная экспертыза не была прызначана. Гэта можа тлумачыцца намерам следства ўнікнуць аб’ектыўнага даследавання вонкавага дыска.

5) Падчас агляду вонкавага дыска ў судовым пасяджэнні было выяўлена, што на ім ёсць папка «BRI», створаная 15.06.2021, а ў ёй файл «Размеркаванне Сяляўкі», зменены 15.06.2021 – то бок ужо пасля выняцця дыска. У гэты дзень ніякіх следчых дзеянняў з дыскам не выраблялася, і гэта дае падставы меркаваць, што мела месца незаконнае ўмяшанне ў змест доказаў і іх мадыфікацыя. 

Такім чынам, пры аглядзе вонкавага дыска не выкананыя ўсе патрабаванні КПК, што паказвае на недапушчальнасць атрыманых у выніку довадаў. Пры гэтым крыніцай матэрыялаў, што змяшчаюцца ў т. 22-23, фактычна з’яўляецца не сам вонкавы дыск, а яго віртуальная выява. Гэта выключае якую-небудзь магчымасць праверкі гэтых матэрыялаў на прадмет іх дакладнасці. Сам Дрозд У. Н. пацвердзіць наяўнасць ці адсутнасць якіх-небудзь матэрыялаў на вонкавым дыску не можа, бо, як ён растлумачыў у судовым пасяджэнні 13.04.2021, са змесцівам дыска не знаёміўся. 

У сувязі з гэтым любыя матэрыялы, нібыта надрукаваныя з вонкавага дыска і што змяшчаюць інфармацыю пра Бабарыку В. Д., не могуць прызнавацца дакладнымі, а магчымасць мадыфікацыі змесціва вонкавага дыска не толькі не выключана, але і ёсць падстава сцвярджаць, што яна мела месца.

3.2. Матэрыялы, надрукаваныя з флэш-назапашвальнікаў, вынятых у Шаўчука Д. А. 

У т. 20-21 ёсць матэрыялы, надрукаваныя з флэш-назапашвальніка «ЦЭНТР НЕРУХОМАСЦІ ПАКДАН» з серыйным нумарам ля пачатку раздыму PD2GH2GRCO, вынятага ў Шаўчука Д. А. Гэта ў большасці сваёй дамовы ці праекты дамоў паміж кампаніямі «Business Renovation Investment Limited» і SIA «Baltijas Investiciju Grupa» (пагадненні пра адступное, дамовы пазыкі), дэкларацыі «Business Renovation Investment Limited», сертыфікаты акцый, лісты, што датычаць дзейнасці «Business Renovation Investment Limited» і «CARLUZE INTERNATIONAL LTD» (галоўным чынам, у тэкставым фармаце, а не ў выглядзе адсканаваных дакументаў).

Дакладнасць гэтых матэрыялаў таксама нічым не пацверджана.

Усе надрукаваныя матэрыялы ўяўляюць сабою электронныя версіі нейкіх дакументаў у розных фарматах (pdf, jpeg), часам – проста тэкставыя файлы. Арыгіналаў такіх дакументаў у справе няма і невядома, ці існуюць яны зусім і ці існавалі некалі. Хто з’яўляецца стваральнікам файлаў – не ўстаноўлена.

Наяўнасць на флэш-назапашвальніку Шаўчука файлаў, што змяшчаюць інфармацыю пра «Business Renovation Investment Limited», SIA «Baltijas Investiciju Grupa» і іншыя кампаніі, тлумачыцца тым, што Шаўчук, згодна яго ж паказанням у судзе, рыхтаваў розныя дакументы для «Business Renovation Investment Limited» і SIA «Baltijas Investiciju Grupa», займаўся закрыццём афшорных кампаній, быў у 2017 годзе ўдзельнікам SIA «Baltijas Investiciju Grupa». Такім чынам, гэтыя файлы траплялі на яго флэш-назапашвальнікі ў сувязі з яго дзейнасцю юрыста і ўдзельніка замежнай кампаніі.

Дачыненне Бабарыкі В. Д. да гэтых файлаў нічым не пацверджана. У тым ліку не з’яўляюцца такім пацверджаннем і сведчанні Шаўчука пра тое, што Бабарыка В. Д. нібыта перадаваў яму нейкі флэш-назапашвальнік перад паездкай на Кіпр для закрыцця кампаній. 

Першае, апроч словаў Шаўчука, гэта нічым не пацверджана. Пры гэтым сам Шаўчук казаў, што флэш-назапашвальнік яму мог перадаць і Шабан, што бачыцца больш лагічным, бо менавіта Шабан, па яго ж словах, займаўся пытаннем адкрыцця афшорных кампаній, і разам з Шаўчуком ездзіў на Кіпр у 2016 для іх закрыцця. Другое, Шаўчук не сцвярджаў, што ў яго выняты той самы флэш-назапашвальнік, які яму быў перададзены ў 2016 годзе. Трэцяе, самі агледжаныя файлы створаны пераважна восенню 2016 года, то бок пасля падарожжа Шаўчука на Кіпр, а значыць, не маглі быць перададзены яму ад Бабарыкі В. Д. на флэш-назапашвальніку перад падарожжам.

Пры гэтым на следстве флэш-назапашвальнік падчас следства перапакоўваўся 06.07.2020 без правядзення пры гэтым з ім следчых дзеянняў (т. 20 л. д. 6-10), а яго агляд адбываўся цягам некалькіх дзён: 16.07.2020, 24.07.2020, 23.09.2020, 24.09.2020, у перапынках паміж якімі назапашвальнік не пакаваўся (т. 20 л. д. 44-63). Пры такіх акалічнасцях не выключаны незаконны доступ да дадзенага доказу і магчымасць мадыфікацыі наяўнай на ім інфармацыі.

Такім чынам, дакладнасць звестак, што змяшчаюцца ў надрукаваных файлах, не пацверджана і з прычыны адсутнасці арыгіналаў праверана быць не можа.

3.3. Матэрыялы, што нібыта паступілі з банкаў Рэспублікі Кіпр.

Матэрыялы, нібыта атрыманыя з банкаў Кіпра, утрымліваюць больш за 700 аркушаў копій дакументаў, падобныя да банкаўскіх выпіскак «Business Renovation Investment Limited», сертыфікаты акцый, лісты і заявы, што датычаць дзейнасці гэтай кампаніі, копіі пашпартоў абвінавачаных па дадзенай справе. 

Сярод гэтых матэрыялаў сустракаецца некалькі, у якіх таксама фігурыруе прозвішча Бабарыкі.

Пра недапушчальнасць і недакладнасць гэтых матэрыялаў дэталёва сказана раней. У прыватнасці, няма ніякіх пацверджанняў таго, што матэрыялы сапраўды паступілі з Кіпра, а калі і паступілі — то ў тым жа аб’ёме (без выняткаў і дадаткаў), як і былі скіраваны, і мелі той жа змест, што і першакрыніца.

Грунтуючыся на гэтым немагчыма сцвярджаць пра тое, што, прыкладам, ксеракопія пашпарта Бабарыкі В. Д., якая ёсць у т. 106 на л. 73, сапраўды паступіла з банка Рэспублікі Кіпр.

Такім чынам, ніводны з дакументаў, атрыманых з кожнага з трох вышэйпаказаных крыніц, дакладным прызнавацца не можа.

Аднак нават калі без уліку гэтага ацаніць сам змест тых некалькіх дакументаў, у якіх згадваецца Бабарыка В. Д. у сувязі з «Greenbell Limited» ці іншымі кампаніямі, то робіцца відочным: яны не пацвярджаюць, што Бабарыка В. Д. сапраўды валодаў афшорам і быў пра гэта інфармаваны. Гэтыя дакументы, калі б яны з’яўляліся дапушчальнымі і дакладнымі доказамі, маглі б толькі пацвярджаць, што прозвішча Бабарыкі значылася недзе ў якасці ўласніка афшора, што не тоеснае валоданню і атрыманню прыбыткаў.

Так, на а. с. 94-95 т. 22 ёсць раздрукоўка дакумента на англійскай мове з перакладам, нібыта з вонкавага дыска, вынятага ў Дразда. Паводле перакладу, гэта сертыфікат акцый кампаніі «Greenbell Limited» ад 14.07.2007, у якім паказана прозвішча і імя BABARYKA VIKTAR у якасці асобы, што з’яўляецца трымальнікам 50 000 акцый кампаніі. 

На гэтым дакуменце няма подпісу Бабарыкі В. Д.

Пры гэтым падобны сертыфікат – толькі на кампанію «Kingbrook Limited» – быў выяўлены ў арыгінале ў банкаўскай ячэйцы Дабралёта С. М. Больш за тое, такіх сертыфікатаў там выяўлена два, прытым абодва – не запоўненыя ў графах, дзе павінна стаяць прозвішча трымальніка акцый, але затое засведчаныя ўсімі патрэбнымі арыгінальнымі пячаткамі і подпісамі службовых асоб. То бок у справе ёсць прыклады сертыфікатаў, у якія можна ўпісаць любую асобу, і гэтага будзе дастаткова для  сцверджанняў аб прыналежнасці кампаніі гэтай асобе Ці можна выключыць, што роўна такім жа чынам не быў створаны сертыфікат на імя Бабарыкі В. Д.?

Сярод дакументаў у т. 22 таксама ёсць заява ад 15.06.2015 у банк RCB на атрыманне карпарацыйнай карты на «Greenbell Limited», запоўненая на імя Бабарыкі В. Д. (т. 22 а. 84-87); яшчэ адна заява ў банк ад 14.06.2015, таксама запоўненая на імя Бабарыкі В. Д. (т. 22 а. с. 97-98); заява ад 20.12.11 пра вызваленне GREENBELL LIMITED ад адлічэнняў на патрэбы нацыянальнай абароны ў частцы банкаўскіх адсоткаў, якія выплачваюцца ці якія налічаюцца (т. 22 а.с. 130-131), у якім Бабарыка В. Д. паказаны ў якасці бенефіцыяра.

Усе пералічаныя дакументы маюць агульную ўласцівасць: нягледзячы на занясенне ў іх дадзеных Бабарыкі В. Д., ніводзін з іх не падпісаны, а на апошнім замест подпісу стаіць «крыжык». Дадзеная акалічнасць проста сведчыць пра тое, што да гэтых дакументаў Бабарыка В. Д. дачынення не мае, бо нішто не шкодзіла б яму паставіць свой сапраўдны подпіс, калі б ён вырабляў ці выкарыстоўваў гэтыя дакументы.

Пры гэтым у т. 22 ёсць і іншыя дакументы (заявы, анкеты і да т. п.), у якіх фігурыруе кампанія «Greenbell Limited» і паказаныя дадзеныя Святланы Купрэевай як яе дырэктаркі (т. 22 а. с. 132-135, 136-137, 138-139, 140-145, 146-151). У гэтых дакументах таксама замест подпісу стаіць «крыжык», а ў графу «адрас» на некаторых паказаны адрас у Рэспубліцы Кіпр.

Дакументы, запоўненыя ад імя Святланы Купрэевай ,ёсць і ў іншых тамах: у т. 20 на л.д. 128, 129, 132, 133, 135, у т. 21 на л.д. 40, 50 і ў т. 106 л. д. 87-88. У іх, наадварот, подпісы пастаўлены, але ўсе гэтыя подпісы нават візуальна адрозніваюцца міжсобку (а ў апошнім дакуменце яшчэ і няправільна напісана прозвішча лацінскімі літарамі: Svetlana Koupreeva).

Усё гэта сведчыць пра тое, што вырабам такога роду дакументаў займаліся нейкія трэція асобы, а не тыя, чые дадзеныя ў дакументах паказаны.

Падобныя дакументы ёсць і сярод матэрыялаў, надрукаваных з флэш-назапашвальніка Шаўчука. Прыкладам, у т. 21 ёсць «траставыя дэкларацыі», адна з якіх (т. 21 а.с. 98-99) аформлена на «Greenbell Limited», а Бабарыка В. Д. у ёй паказаны як «намінальны ўласнік і давераная асоба». Аднак гэты дакумент па сутнасці з’яўляецца бланкам, і, нягледзячы на наяўнасць графы для подпісу Бабарыкі В. Д., такога подпісу не пастаўлена. Пры гэтым гэтыя траставыя дэкларацыі маюць відавочныя памылкі: прыкладам, і ў «Woodview Limited», і ў «Tazbar Limited» аднолькавы рэгістрацыйны нумар № 1410783. Пры гэтым дата ў дэкларацыях (01.02.2017) адрозніваецца ад даты апошняй змены файлаў (24.02.2017). У іншым выпадку, у т. 106 на а. с. 79-85, ёсць «сертыфікаты акцый» — таксама непадпісаныя дакументы, у якіх ёсць відавочныя супярэчнасці: прыкладам, у сертыфікаце № 8 (а.с.85) трымальнікам акцый паказаны «Yaletown Limited», а далей па тэксце – ужо «Greenbell Limited».

Гэта паказвае на тое, што пададзеныя «траставыя дэкларацыі» і «сертыфікаты акцый» немагчыма лічыць афіцыйнымі дакументамі, і інфармацыя ў іх недакладная. Апроч таго, змест гэтых дакументаў без спецыяльных ведаў у замежным праве незразумелы: ужытыя тэрміны «намінальны ўласнік і давераная асоба» у дадзенай сітуацыі відавочна не могуць быць растлумачаныя, грунтуючыся на беларускім заканадаўстве.

У т. 15 на а. с.18-19 ёсць ксеракопіі чатырох квітанцый, вынятых у доме Бабарыкі В. Д. у в. Мачаны. На думку боку абвінавачання, гэтымі дакументамі пацвярджаецца, што сродкі, паступілыя на рахункі GREENBEL LIMITED, выдаткаваліся ў тым ліку на асабістыя патрэбы Бабарыкі В. Д.

Аднак у паказаных дакументах звестак пра Бабарыку В. Д. няма. Следствам не ўстаноўлена прыналежнасці Бабарыку В. Д. якой-небудзь нерухомай маёмасці за мяжой. 

Тлумачэнне названых квітанцый, якое прапануе бок абвінавачання, нельга прызнаць дакладным. Гэтыя квітанцыі складзены на англійскай і не перакладзены. Па сваёй форме яны не адпавядаюць звыклым банкаўскім выпіскам, а ўяўляюць сабою суцэльны тэкст, што змяшчае мноства лічбавых пазначэнняў; літарных скарачэнняў; словаў, сярод якіх можна вылучыць некалькі меркавана назваў юрыдычных асоб; плацельшчык, прызначэнне пляцяжу прама не адзначаныя. Для кампетэнтнага агляду гэтых квітанцый трэба было прыцягненне спецыяліста ў банкаўскай дзейнасці, без чаго любыя высновы пра іх змест з’яўляюцца адвольнымі.

Нарэшце, у справе ёсць раздрукоўка ліста з флэш-назапашвальніка Шаўчука, Ліст датаваны 04.07.2016 (т. 21 а.с. 94-95), складзены ад імя Бабарыкі В. Д., які паказаны як «бенефіцыярны ўласнік кампаніі» «Business Renovation Investment Limited». 

Гэта адзіны з дакументаў, на якім ёсць подпіс, падобная да подпісу Бабарыкі В. Д. Аднак наяўнасць дадзенага подпісу не з’яўляецца доказам таго, што Бабарыка В. Д. на самой справе гэты дакумент падпісваў. Як і ўсе іншыя дакументы, гэта раздрукоўка нейкага файла. У электронным файле магчымыя мадыфікацыі (іх адсутнасць бокам абвінавачання не даказана). Больш за тое, магчымасць такіх мадыфікацый пацвярджаецца тым, што сярод матэрыялаў, надрукаваных з таго ж флэш-назапашвальніка Шаўчука, ёсць файл з узорам подпісу Жардзецкага (т. 21 а.с.15), які свабодна мог устаўляцца ў любы дакумент. Нічога не перашкаджае вырабіць і такім жа чынам уставіць выяву подпісу Бабарыкі В. Д. у любы электронны дакумент.

Падводзячы вынік адносна ўсіх пералічаных матэрыялаў, можна канстатаваць:

— у справе няма ніводнага арыгінальнага дакумента, якія пацвярджаюць сувязь Бабарыкі В. Д. з кампаніямі «Greenbell Limited», «Business Renovation Investment Limited», SIA «Baltijas Investiciju Grupa»;

— з надрукаваных электронных копій дакументаў, што нібыта зыходзяць ад Бабарыкі В. Д., яго подпіс ёсць толькі на адным, і мадыфікацыя гэтага подпісу не выключана;

— прааналізаваныя раздрукоўкі электронных файлаў маюць такія відавочныя заганы, пры якіх прызнаць іх дакладнымі немагчыма.

Але нават калі выказаць здагадку, што арыгіналы пералічаных дакументаў калі-небудзь сапраўды існавалі, то гэта абсалютна не даказвае наяўнасці ў Бабарыкі В. Д. правоў на кампанію «Greenbell Limited» ці любую іншую ці валоданне ім апасродкавана долямі ў «Business Renovation Investment Limited» і ў SIA «Baltijas Investiciju Grupa».

Усе вышэйпаказаныя дакументы заснаваны на нібыта прыналежнасці Бабарыку В. Д. правоў на кампанію «Greenbell Limited». Але адзінае пацверджанне, пададзенае бокам абвінавачання, – гэта толькі раздрукоўка сертыфіката, пра магчымасць мадыфікацыі якога ці запаўненне яго без ведама Бабарыкі В. Д. ужо гаварылася вышэй.

Калі ж улічыць, што рэгістрацыяй афшораў займаўся Сяляўка (а пра гэта кажуць абвінавачаныя, якія атрымоўвалі ад яго дакументы, а Шабану Сяляўка таксама даручаў высветліць, якім чынам адкрываюцца афшорныя кампаніі), то менавіта Сяляўка мог упісаць прозвішча Бабарыкі ў якасці бенефіцыяра ва ўжо гатовы сертыфікат (бокам абвінавачання гэта не аспрэчана). Але гэта не азначае, што Бабарыка прыняў на сябе валоданне афшорнай кампаніяй і не азначае, што ён увогуле ведаў, што на яго імя аформлена такая кампанія. Пацверджанняў гэтаму няма і з іншых доказаў не вынікае.

У прыватнасці, некаторыя з абвінавачаных самі не маглі ўспомніць назву афшорнай кампаніі, прыналежнасць сабе якой яны прызналі. Тым больш, ніхто не мог назваць кампаніі, якія належалі іншым асобам. І толькі ў выпадку Дабралёта С. М., які прызнаў прыналежнасць яму кампаніі «Kingbrook Limited», гэта прыналежнасць можа пацвярджацца нейкімі іншымі дадзенымі – выяўленымі ў яго банкаўскай ячэйцы дакументамі на гэту кампанію, а таксама банкаўскай карткай. Адносна ж прыналежнасці кампаніі «Greenbell Limited» Бабарыку В. Д. ніхто з абвінавачаных не казаў; ніякіх дакументаў і банкаўскіх карт, на якія Бабарыка В. Д. атрымліваў бы грошы ад афшорнай кампаніі, няма. 

Такім чынам, прыналежнасць Бабарыку В. Д. правоў на кампанію «Greenbell Limited», «Business Renovation Investment Limited» і SIA «Baltijas Investiciju Grupa» не даказана.

4. Бабарыку В. Д. таксама ставіцца ў віну размеркаванне хабараў паміж іншымі абвінавачанымі, у тым ліку шляхам арганізацыі пераліку грашовых сродкаў з рахунка замежнай кампаніі “BUSINESS RENOVATION INVESTMENT” LTD (Вялікабрытанія) на рахункі іншых замежных кампаній, што валодаюць акцыям паказанай замежнай кампаніі.

4.1. Не даказаны кантроль з боку Бабарыкі В. Д. за рухам грашовых сродкаў па рахунках кампаніі «Business Renovation Investment Limited» і кіраванне ім гэтымі рахункамі.

«За сабой Бабарыка В. Д. таксама пакінуў… кантроль за рухам па рахунках замежных кампаній, на якія паступалі і праз якія пераводзіліся сумы незаконнай грашовай узнагароды (кампаній… «Business Renovation Investment Limited»), кіраванне рахункамі паказаных кампаній (як непасрэдна, гэтак і праз супрацоўнікаў гэтых кампаній… і іншых асоб, непаінфармаваных пра злачынную дзейнасць), а таксама размеркаванне сум незаконнай узнагароды паміж сябрамі арганізаванай злачыннай групы».

У якасці доказу нібыта ажыццяўляемых Бабарыкам В. Д. кантролю і кіравання рахункамі «Business Renovation Investment Limited» бок абвінавачання прыводзіць пратакол агляду ад 22.09.2020 (т. 110 а. с. 128-146). У гэтым пратаколе ўтрымліваюцца высновы следства пра кіраванне рахункамі з розных гарадоў замежных дзяржаў у тыя дні, калі там меркавана знаходзіўся Бабарыка В. Д. 

Аднак звесткі, што змяшчаюцца ў пратаколе, не з’яўляюцца дапушчальнымі і дакладнымі доказамі па наступных падставах.

У пратаколе агляду ад 22.09.2020 адлюстраваныя звесткі з некалькіх груп матэрыялаў справы: 

– звесткі пра перасячэнне мяжы (вылетах за мяжу) з ДПК, Дэпартамента па авіяцыі Мінтранс, ІС «Пасажыраплынь»;

– звесткі пра набытыя квіткі з авіякампаніі «Белавія»;

– загады пра накіраванне супрацоўнікаў ААТ «Белгазпрамбанк» у камандзіроўкі;

– дакументы з т. 106-108: нібыта выпіскі па рахунках у банках Рэспублікі Кіпр і звесткі пра IP-адрасы, з якіх адбываўся аддалены доступ да гэтых рахункаў.

Як паказвалася раней, дакументы з т. 106-108 з’яўляюцца недапушчальнымі і недакладнымі довадамі: адсутнічаюць пячаткі кампетэнтных устаноў Рэспублікі Кіпр; няма доказаў таго, што матэрыялы сапраўды атрыманыя з банкаў Рэспублікі Кіпр і адпавядаюць звесткам, якія захоўваюцца ў банках; даследаваны без належнага перакладу.

Гэта дакранаецца як так званых выпісак па рахунках, гэтак і звестак пра IP-адрасы, якія таксама фігуруюць у нібыта пададзеных банкамі Кіпра матэрыялах.

У сувязі з недапушчальнасцю і недакладнасцю гэтых матэрыялаў, пратакол агляду ад 22.09.2020, быўшы вытворным ад іх доказаў, таксама з’яўляецца недапушчальным і недакладным.

Апроч гэтага, сам праведзены агляд пералічаных у пратаколе звестак, носіць выяўна прадузяты характар.

1) Нягледзячы на ўказанне пра тое, што падчас агляду «прааналізаваныя звесткі на прадмет знаходжання фігурантаў крымінальнай справы ў краінах і гарадах за межамі Рэспублікі Беларусь», звесткі ў пратаколе адлюстраваныя толькі ў дачыненні Бабарыкі В. Д. То бок звесткі пра аддалены доступ да рахункаў параўнаны з выездамі і вылетамі за мяжу толькі Бабарыкі В. Д. Але ў справе ёсць аналагічныя звесткі і пра іншых фігурантаў справы, якія следствам цалкам праігнараваныя.

Прыкладам, на л. 17 пратакола (т. 110 а.с. 144) указваецца пра аддаленае кіраванне рахункамі з Нарвегіі 30.11.2010 і 01.12.2010, прыводзяцца звесткі пра накіраванне Бабарыкі В. Д. у камандзіроўку ў Нарвегію (горада Осла і Тромсё), і пра вылет яго за мяжу 29.11.2010.

Пры гэтым у пратаколе ніяк не адлюстраваныя звесткі пра тое, што ў тую ж камандзіроўку разам з Бабарыкам В. Д. былі скіраваны Сяляўка, Ільясюк, Кузьміч (т. 91 а.с. 92), і яны таксама выляцелі за мяжу ў тую ж дату (т. 111 а.с. 73, 75).

Такім чынам, следства наўмысна не даследуе магчымасці кіравання рахункамі Сяляўкам, Ільясюком, Кузьмічом, хоць для такіх высноў у дачыненні іх ёсць усе падставы. 

На л. 6 пратакола (т. 110 а. с. 133) прыводзяцца звесткі пра камандзіроўку Бабарыкі В. Д. у Кітай з 05.10.2008 па 13.10.2008 і звесткі пра аддаленае кіраванне рахункамі з кітайскіх IP-адрасоў 07.10.2008, 10.10.2008, 11.10.2008. 

Але пры гэтым праігнараваныя звесткі пра накіраванне у тую ж камандзіроўку Кузьміча, Дабралёта, Ільясюка (т. 91 а.с. 43). 

(Апроч таго, з ДПК, Дэпартамента па авіяцыі, ІС «Пасажыраплынь» звестак пра перасячэнне Бабарыкам В. Д. мяжы ў гэтыя даты не паступіла, тым часам як ёсць звесткі пра вылет за мяжу ў гэтыя даты Кузьміча (т. 111, а.с. 72), Ільясюка (т. 111 а. с. 75), Дабралёта (т. 111 а.с. 88). Гэта спараджае пытанне: на падставе якіх звестак увогуле сцвярджаецца пра вылет Бабарыкі В. Д. у Кітай?) 

 На а. 16 пратакола паказваюцца вылеты Бабарыкі В. Д. у Санкт-Пецярбург 15.08.2010 і назад 18.08.2010 і паказваецца пра аддаленае кіраванне рахункам з Санкт-Пецярбурга 17.08.2010, але цалкам праігнараваны факт вылету ў Санкт-Пецярбург у тыя ж даты Кузьміча (т. 111 а.с.73).

2) У пратаколе неаднаразова паказваецца пра тое, што аддаленае кіраванне рахункам ажыццяўлялася ў адзін і той жа дзень з двух IP-адрасоў: адзін у замежнай дзяржаве, іншы – у Мінску. Але пры гэтым пытанне пра таго, хто з фігурантаў справы знаходзіўся ў Мінску зусім не даследуецца. Хоць звесткі пра гэта могуць быць атрыманыя як шляхам выкасавання асоб, што выехалі ў паказаныя даты за мяжу, гэтак і шляхам даследавання звестак пра тэлефонныя злучэнні ў гэтыя даты.

У тым жа прыкладзе з камандзіроўкай у Нарвегію ў пратаколе паказваецца пра выдаленае кіраванне рахункам 01.12.2010: з Нарвегіі ў 18:09, з Мінска – у 10:49, 11:07, 11:12, 11:13, 11:16. Звесткі пра знаходжанне каго-небудзь у Мінску не аналізуюцца.

У перыяд камандзіроўкі ў Кітай у пратаколе прыводзяцца тры даты выдаленага доступу да рахункаў з кітайскіх IP-адрасоў 07.10.2008, 10.10.2008, 11.10.2008 і адна дата (10.10.2008) – з Мінскага IP-адраса. Пры гэтым выдатковая аперацыю па рахунку здзяйсняецца толькі 10.10.2008. Аднак даследаванне таго, хто знаходзіўся 10.10.2008 у Мінску, не вырабляецца.

3) У пратаколе ўвогуле не прааналізаваныя дадзеныя за 2013-2016 гады, хоць у дадатку да пратакола прыводзяцца звесткі пра аддалены доступ да рахункаў у гэты перыяд (т. 110 а.с.172), прытым доступ ажыццяўляецца і з Мінска, і з Нікасіі (не меней за 19 выхадаў за 2013 год).

З улікам таго, што Бабарыка В. Д. у гэты перыяд у Рэспубліку Кіпр не вылятаў (гэта бачна са звестак пра перасячэнне мяжы), такі падыход да зробленага агляду сведчыць пра наўмыснае ігнараванне следствам матэрыялаў, што аспрэчваюць дачыненне Бабарыкі В. Д. да кіравання рахункамі.

Такім чынам, матэрыялы справы, пералічаныя ў пратаколе, цалкам і ўсебакова не даследаваныя. 

Больш за тое, гэтыя матэрыялы ад пачатку не ўтрымлівалі ўсіх патрэбных звестак для такога даследавання. Так, у т. 111 ёсць звесткі з ІС «Пасажыраплынь» толькі ў дачыненні Бабарыкі В. Д. (а. с. 143-148), Бабарыкі Э. В. (а. с. 149-153), Кузьміча Д. М. (а. с. 154-164), але ў дачыненні іншых абвінавачаных такія звесткі цалкам адсутнічаюць. 

Відавочна, што мэтай агляду з’яўлялася не аб’ектыўнае даследаванне акалічнасцяў справы, а складанне такога пратакола, у якім штучным чынам будуць створаныя нібыта пацверджанні дачынення Бабарыкі В. Д. да кіравання рахункамі «Business Renovation Investment Limited».

У сілу гэтага, а таксама паказаных раней за акалічнасці, што сведчаць пра недапушчальнасць пратакола як доказы, звесткі з пратакола агляду ад 22.09.2020 у аснову прысуду пакладзены быць не могуць.

4.2. Атрыманне грашовых сродкаў ад Бабарыкі іншымі абвінавачанымі

іАмаль усе абвінавачаныя – намеснікі старшыні праўлення (апроч Задойкі) сцвярджаюць, што ў розны час прымалі грашовыя сродкі ад Бабарыкі В. Д. 

Такія сведчанні, як відаць, павінны пацвярджаць абвінавачанне ў частцы таго, што Бабарыка В. Д. нібыта размяркоўваў грашовыя сродкі паміж удзельнікамі злачыннай групы. 

Пры аналізе гэтых сведчанняў робіцца відавочна, што яны ніякімі іншымі доказамі не пацвярджаюцца і самі па сабе не ствараюць пераканаўчага пацверджання існавання арганізаванай злачыннай групы.

Названыя абвінавачанымі факты атрымання наяўных грашовых сродкаў наступныя:

1) Атрыманне Дабралётам грашовых сродкаў ад Бабарыкі ў 2012-2014.

Дабралёт, як ён кажа, цягам 2012-2014 года атрымаў чатыры разы, атрымліваў ад Бабарыкі наяўнымі ў доларах ЗША сумы, якія ў сукупнасці склалі 40 тысяч долараў. Дакладныя даты атрымання і крыніцу грашовых сродкаў Дабралёт назваць не можа, іншых акалічнасцяў не назваў. 

2) Атрыманне грашовых сродкаў Кузьмічом, Ільясюком, Бадзеем.

Абвінавачаныя сцвярджаюць пра прыняцце непасрэдна ад Бабарыкі грашовых сродкаў:

Ільясюк – 30 000 долараў у некалькі прыёмаў у перыяд з 2017 па 2020;

Кузьміч – 40 000 долараў у некалькі прыёмаў у перыяд з 2017 па 2020;

Бадзей – 200 000 долараў у некалькі прыёмаў у перыяд з 2017 па 2020, а таксама атрымаў дазвол на распараджэнне 1 100 даляраў, якія прынёс Марозаў у якасці бонуса.

3) Атрыманне грашовых сродкаў Кузьмічом, Ільясюком, Шабаном ад Бадзея. 

Ільясюк нібыта атрымаў ад Бадзея па даручэнні Бабарыкі ў 2020 годзе 5 000 долараў і 10 000 долараў.

Кузьміч нібыта атрымаў ад Бадзея ў 2020 годзе 55 000 і 17 000 долараў. Са словаў Бадзея, той перадаў грошы па просьбе Бабарыкі. За што – не растлумачыў.

Шабан атрымаў атрымаў ад Бадзея ў 2020 годзе 17 000 долараў, з нагоды чаго ён падумаў, што «гэта рэшткі ад праекта DELAY». 

Пералічаныя вышэй паказанні абвінавачаных не дакладныя, прама не суаднесены з якімі-небудзь падзеямі і ўволуле незразумела, чым яны могуць быць правераныя. А немагчымасць аўтаматычна праверыць не дазваляе прызнаваць доказ верагодным.

Такое атрыманне грашовых сродкаў – праз некалькі гадоў пасля спынення безнаяўных пер

алікаў, на незразумелую суму, і сама характарыстыка гэтай сумы Шабаном («рэшткі ад DELAY») ніяк не адпавядае сэнсу паняцця хабару. Бо калі хабарамі абумоўлены пэўныя развязкі органаў банка, і такія развязкі прымаюцца досыць рэгулярна, то і хабары павінны перадавацца рэгулярна. А то, што праз некалькі гадоў была перададзена нейкая сума (нязначная ў параўнанні з агульным аб’ёмам), якраз пацвярджае тое, што гэта нейкі разлік за долю ў кампаніі праекта DELAY.

5. Як частку злачыннай дзейнасці В. Д. Бабарыкі абвінавачанне высоўвае тэзіс пра тое, што В. Д. Бабарыка нібыта ў злачынных мэтах (“захаванне узроўня ўплыву на прыняцце развязкаў кіравання і падтрымання здольнасці групы працягваць сваю дзейнасць”) ініцыяваў уключэнне ў праўленне Сяляўкі В.У. перад тым, як з банка і з праўлення пайшоў Задойка А.М.

Аднак гэта сцверджанне абвінавачання цалкам і да астатку прыдумана, бо наяўнасць такіх мэт, якія паказаны ў абвінавачанні, не пацвярджаецца ніякімі доказамі. 

Апроч таго, прызначэнне сяброў праўлення ў адпаведнасці з Статутам ААТ «Белгазпрамбанк» ставіцца да выключнай кампетэнцыі Рады дырэктараў (орган, вышэйпастаўлены ў адносінах да праўлення). 

У адпаведнасці з паказаннямі сведкаў (прыкладам, Сажына) працэдура прызначэння сябра праўлення банка на Радзе дырэктараў заўсёды выконвалася, яна не была фармальнай, кандыдатура разглядалася прадстаўнікамі акцыянераў старанна. Таму ўваходжанне ў кіраванне Сяляўкі В.У., якога дасведчаныя яго людзі ахарактарызавалі як высокага прафесіянала (Задойка, Комір), не толькі не было абумоўлена злачыннымі мэтамі, але і не з’яўляецца ні развязкам, ні дзеяннем В. Д. Бабарыкі. 

Прычым, на месца Сяляўкі В.У. пасля яго смерці ў праўленне быў прызначаны Дзяковіч, што не дапасуецца да версіі, што нібыта Бабарыка В. Д. мэтанакіравана прасоўваў у праўленне ўдзельнікаў АЗГ ці ўцягваў іх у склад АЗГ. 

6. У абвінавачанні Бабарыку В. Д. ставіцца, што нібыта ён “мэтанакіравана прыцягваў да супольнай злачыннай дзейнасці службовых асоб, што з’яўляліся сябрамі кіраўніцтва ААТ «Белгазпрамбанк»”, у выніку чаго “у пэўныя перыяды большасць праўлення складалі ўдзельнікі АЗГ”. 

Паводле абвінавачання, гэтыя дзеянні нібыта “дазволілі АЗГ у названыя перыяды забяспечваць і гарантаваць прыняцце праўленнем ААТ «Белгазпрамбанк» развязкаў, што адпавядаюць інтарэсам яе ўдзельнікаў і хабарадаўцаў”. 

Паказана, удзельнікі арганізаванай злачыннай групы пад кіраўніцтвам Бабарыкі В. Д. “атрымалі доступ да вызначэння колькаснага і персанальнага складу КУАП і крэдытных камітэтаў, што істотна пашырыла іх магчымасці па спрыянні суб’ектам гаспадарання, пададзеных хабарадаўцамі”.

Простымі словамі: абвінавачанне лічыць, што Бабарыка В. Д. фарміраваў АЗГ з сяброў кіраўніцтва так, каб яны складалі ў праўленні большасць, а праўленне, у сваю чаргу, фарміравала КУАП і крэдытныя камітэты, што дазваляла прымаць развязкі «на карысць» кампаніям, якія прадстаўлялі хабарадаўцы. Пры гэтым нібыта старшыня праўлення і старшыні камітэтаў (Бабарыка, Ільясюк, Кузьміч, Дабралёт, Бадзей) карысталіся правам вырашальнага голасу пры галасаванні ў камітэтах і правам вынясення пытанняў на праўленне, на пасяджэннях якога ўдзельнікі АЗГ мелі перавагу пры прыняцці развязкаў.

Гэта аспрэчваецца паказаннямі сведкаў – супрацоўнікаў банка. 

Сябры праўлення за ўвесь інкрымінаваны перыяд (2005-2020) былі дапытаныя ў судзе. Як абвінавачаныя Задойка, Ільясюк, Шабан, Кузьміч, Дабралёт, Бадзей, гэтак і сведкі Аўраменка, Комір, Півавар, Патапава, Сажын, Дзяковіч, Антоні, Сотнікаў сцвярджалі, што сябры праўлення прызначаліся Радай дырэктараў абгрунтавана і з выкананнем адпаведнай працэдуры.

Яны паказалі, што пры развязку пытанняў на праўленні кожны з яго сяброў меў магчымасць выказаць сваю абгрунтаваную думку, якая абапіралася на іх прафесійныя кампетэнцыі, заключэнні падначаленых ім службаў банка, зыходзячы выключна з інтарэсаў банка. Ні пра які ўплыў на гэту пазіцыю з боку старшыні праўлення ці яго намаў гаворкі не ішло.

Ніхто з іх не назваў ніводнага развязку праўлення, пры прыняцці якога б яго старшыня В. Д. Бабарыка скарыстаўся правам вырашальнага голасу ці якое было б прынята з мінімальнай перавагай галасоў (што магло б сведчыць, што абвінавачаныя калі-небудзь скарысталіся колькаснай перавагай у праўленні).

Больш за тое, ніхто са сведкаў – сяброў кіраўніцтва не прыгадаў, каб на праўленні разглядаліся пытанні, якія датычаць суб’ектаў гаспадарання, указаныя ў абвінавачанні. Гэта азначае, што калі гэтыя пытанні выносіліся на праўленне, то іх разгляд нічым не адрозніваўся ад іншых. 

Не было названа ніводнага выпадку, калі б пытанне КУАП ці крэдытных камітэтаў выносілася на кіраванне. 

Былыя і дзеючыя сябры праўлення настойвалі ў сваіх паказаннях, што ўдзельнікі КУАП і крэдытных камітэтаў прызначаліся праўленнем, зыходзячы выключна з іх прафесійнай кампетэнцыі і прадстаўлялі розныя падраздзяленні банка, у тым ліку тыя, што былі незалежныя ад намеснікаў старшыняў праўлення, якія ўзначальвалі камітэты, прыкладам,  рызыка-менеджмент, служба бяспекі. Удзельнікаў камітэтаў для прызначэння прадстаўлялі кіраўнікі службаў банка. Лаяльнасць да пэўных кліентаў ці да пазіцыі каго-небудзь з абвінавачаных ніколі не была ўмовай прызначэння ўдзельнікам камітэта, што пацвердзілі і дапытаныя ў судзе ўдзельнікі камітэтаў Цісецкі, Савонь, Сарана, Грыгаровіч.  

Такім чынам, няма ніякіх падстаў казаць ні пра якую перевагу ў абвінавачаных пры вырашэнні пытанняў на праўленні, у КУАП, ні пра «пашырэнне магчымасцяў» прыняцця развязкаў «на карысць» кампаній, якія прадстаўлялі хабарадаўцы, як гэта паказана ў абвінавачанні, ні пра тое, што такія развязкі ўвогуле калі-небудзь прымаліся.

Што да крэдытных камітэтаў банка, то ў іх абвінавачаныя ніколі не складалі нават колькаснай перавагі, што пацвярджаецца звесткамі пра склад гэтых камітэтаў (т. 103).

7. У абвінавачанні паказана, што нібыта Бабарыка В. Д. адпаведнымі загадамі размеркаваў абавязкі паміж кіраўнікамі ААТ «Белгазпрамбанк» такім чынам, што функцыі старшыні праўлення на час яго адсутнасці ўскладаліся на яго намаў – нібыта ўдзельнікаў АЗГ.

У той жа час, абвінавачаннем не пададзена ніякіх доказаў таго, што размеркаванне абавязкаў паміж намеснікамі старшыні праўлення было неабгрунтаваным, і што гэта размеркаванне павінна ці магло быць іншым у інтарэсах банка. То бок не ўсталявана, што гэтыя дзеянні Бабарыкі В. Д. мелі злачынны характар, а не прадпрымаліся ў строгай адпаведнасці з яго заданнямі як кіраўніка банка. 

Гэтак жа абвінавачанне не падала якіх-небудзь аб’ектыўных сведчанняў таго, што «унутрыгрупавая дысцыпліна» і «высокі асабісты аўтарытэт» Бабарыкі В. Д. з’яўляюцца прыкметамі злачыннай групы, а не паказнікамі добрай арганізацыі бізнес-працэсаў у банку і прафесійных якасцяў яго кіраўніка.

Без сукупнасці доказаў і пры наяўнасці доказаў, дакладнасць якіх сумніўная, паколькі паводле ч. 3 арт. 16 КПК сумненні ў абгрунтаванасці паданага абвінавачання тлумачацца на карысць абвінавачанаму.

У сувязі з выкладзеным абарона просіць Віктара Дзмітрыевіча Бабарыку а таксама абвінавачаных Д.М. Кузьміча, С.М. Дабралёта, С.В. Шабана, А.П. Ільясюка, К.Г. Бадзея, А.М. Задойку па абвінавачанні ў атрыманні хабару арганізаванай групай у асабліва буйным памеры ад прадстаўнікоў ТАА “Актыўлізінг” і арганізацый праекта DELAY (ч. 3 арт. 430 КК) апраўдаць у поўным аб’ёме.

22 і 23.06.2021

Абаронца, адвакат Д. В. Лаеўскі