Каардынатар нашага штаба Марыя Калеснікава дала інтэрв’ю журналістцы «Радыё Свабода» Ганне Соўсь і паўдзельнічала ў праекце «Толькі жанчыны». Прапануем вашай увазе асноўныя тэзісы гутаркі.
Што могуць зрабіць рамантыкі?
Калі мы маем на ўвазе, што рамантык — гэта той чалавек, які верыць, што можна нешта змяніць, то безумоўна, і Віктар Дзмітрыевіч, і мы ўсе — рамантыкі. Віктар Дзмітрыевіч, хутчэй за ўсё, яшчэ і візіянер, бо ён заўсёды вельмі выразна пралічвае і ацэньвае, дзякуючы свайму багатаму досведу топ-мэнэджара, усе рызыкі і магчымыя наступствы. Ён сам неаднаразова казаў пра гэта ў сваіх інтэрв’ю, то бок для яго гэтае рашэнне было вельмі ўсвядомленым. І ў нейкі момант як чалавек, які вызнае пэўныя каштоўнасці, ён зразумеў, што калі ён не возьме на сябе адказнасць і не будзе змяняць тую сітуацыю, якая ёсць, то дзеля чаго тады жыць?
Як можна узровень свайго камфорту паставіць на адну прыступку з тым, што калі мы гэта не зменім, то гэта не зменіцца ніколі ў нашай краіне? І я думаю, што многія з тых, хто нас цяпер падтрымлівае, менавіта з такім пасылам і прыйшоў. І я як музыка і як чалавек, які робіць вялікую колькасць праектаў, якія падсвятляюць нейкія хібы ў грамадстве, у рэальнасці або ва ўладзе.
Грош цана будзе маёй творчасці, калі я скажу: «Ах, ну ўсё, у вас тут заварушка, паехала-ка я да сябе ў Штутгарт, буду піць шампанскае на балконе і глядзець на ружы!». То бок няма сэнсу займацца творчасцю, якой я ўсё жыццё кажу пра свабоду, пра тое, як складана з цэнзурай, калі ў той момант, калі я магу дапамагчы і нешта змяніць, я самаўхілюся.
І я амаль упэўненая, што ў многіх маіх калегаў абсалютна тая ж матывацыя: «Калі мы можам дапамагчы, мы мусім гэта зрабіць, нягледзячы на ўзровень камфорту, страту ўзроўню камфорту або страту нейкіх маленькіх жыццёвых радасцяў».
«Па-за палітыкай» і новыя беларусы
За той час, што я жыла ў Германіі, я зразумела: паняцця «чалавек па-за палітыкай» у Еўропе проста не існуе. Гэта значыць, там любы чалавек, які жыве ў дзяржаве, з’яўляецца часткай палітычнага працэсу. І ўсе грамадзяне маюць права ўплываць, выказваць сваю згоду ці нязгоду з тым, што адбываецца ў краіне. І гэта абсалютная норма. Хутчэй, там выглядае дзіўным той факт, калі ты кажаш: «Я па-за палітыкай». Я нават такіх людзей не сустракала.
Я мяркую, што беларусы і іх самасвядомасць вельмі моцна змяніліся за апошнія 10 гадоў. Мы бачым гэта нават па сітуацыі з Covid-19, як людзі ўмеюць ў вельмі кароткі тэрмін самаарганізоўвацца і дапамагаць адзін аднаму. Або сітуацыя з вадой: як толькі пайшлі першыя навіны, што няма вады, дык адразу сотні людзей пачалі дапамагаць адзін аднаму. І яны такім чынам замяняюць сваёй актыўнасцю тое, што павінна рабіць дзяржава. Дзяржава мае клапаціцца пра сваіх грамадзян. Цяпер гэтую ролю бяруць на сябе проста звычайныя грамадзяне — і гэта ўжо ёсць пачатак палітыкі.
Што супрацьпаставіць рэпрэсіям з боку ўладаў? Які план у штаба?
Мне наогул здаецца, што самаарганізацыя людзей, якія выйшлі ў чацвер, калі затрымалі Віктара і Эдуарда, у чэргі надзеі, у ланцуг надзеі, яна кажа пра тое, што не трэба нічога прыдумляць. Самі людзі так ставяцца да таго, што адбываецца. Гэта немагчыма нават рэгуляваць.
Або сітуацыя з крамай Symbal.by. У першы дзень яны прыехалі з аўтазакамі і закідалі туды людзей, а на другі дзень выйшла ў два разы больш людзей. Зразумела, што гэтая сітуацыя цяпер, верагодна, будзе заўсёды — чым больш будуць нас браць, тым больш нас будзе выходзіць на наступны дзень. Таму што ніхто не згодны мірыцца з тым, што адбываецца, і прымаць гэта як наяўны факт.
Вядома ж, нічога не змянілася з боку ўладаў. Гэтаму можна супрацьстаяць толькі нейкімі законнымі метадамі, мы ў гэтым абсалютна ўпэўненыя. Таму што ўвесь досвед ранейшай чвэрці стагоддзя паказвае, што мы выходзім на плошчу, усіх б’юць — і ў аўтазакі. І нічога больш не адбываецца. Ну, ўводзяць, мабыць, нейкія санкцыі, але нічога больш не змяняецца ў краіне.
Цяпер, праз тое, што гэты пратэст і нязгода паходзяць знізу, ёсць шанец паказаць уладзе, што ўжо трэба з намі лічыцца і маюць быць забяспечаныя сумленныя выбары, сумленны падлік галасоў, допуск усіх альтэрнатыўных кандыдатаў да гэтага. Бо 3,5 мільёны — гэта, умоўна, 50% людзей, якія могуць галасаваць. Іх галасы таксама маюць быць палічаныя, і кожны з нас павінен быць упэўнены ў сумленнасці выбараў. У адваротным выпадку ўлада сама ўбачыць рэакцыю людзей, з якой нават нічога не трэба будзе рабіць.
